De algemene verkiezingen in Bosnië zijn de vierde sinds de ondertekening van het Dayton-vredesakkoord in 1995, dat een einde maakte aan de burgeroorlog in het Balkanland. Voor het eerst vallen ze onder de verantwoordelijkheid van de autoriteiten in Bosnië-Herzegovina zelf. De vorige keren was de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) nog verantwoordelijk voor het verloop van de verkiezingen. Nieuw is ook dat de gekozenen een mandaat voor vier jaar krijgen. Tot op heden werden de volksvertegenwoordigers voor een periode van twee jaar gekozen.

Met de verkiezingen van morgen moet blijken of de nieuwe kieswet en grondwetswijzigingen, uitgewerkt door de voormalige hoge vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap voor Bosnië-Herzegovina, Wolfgang Petritsch, succesvol zijn. De nieuwe regelingen bepalen dat in het parlement van zowel de Bosnisch-Kroatische Federatie als de Republika Srpska -waar overwegend Serviërs wonen- vertegenwoordigers van alle nationaliteiten zitting moeten hebben.

Voor de Republika Srpska betekent dit dat van de zestien te verdelen ministersposten er acht naar Serviërs gaan. Die moeten samenwerken met vijf Bosnische en drie Kroatische ministers. In de Bosnisch-Kroatische Federatie zal de nieuwe regering bestaan uit acht moslims, vijf Kroaten en drie Serviërs. In beide deelstaten moeten bovendien de beide vice-premiers een andere nationaliteit hebben dan de premier zelf. De etnische bezetting van de posten blijft van kracht totdat de voorwaarde van het Dayton-akkoord die bepaalt dat alle vluchtelingen moeten terugkeren, is vervuld.

Behalve vertegenwoordigers in de beide deelparlementen kiezen de inwoners van Bosnië-Herzegovina morgen ook een presidentieel driemanschap. Hierin zitten naast een Serviër afkomstig uit de Republika Srpska, een Kroaat en een moslim, beide uit de Bosnisch-Kroatische Federatie. Deze drie regeren per toerbeurt voor een periode van acht maanden over heel Bosnië-Herzegovina. Ook voor dit orgaan is het mandaat verlengd van twee naar vier jaar. De presidenten wijzen onder andere de voorzitter voor de nationale ministerraad aan.

Ten slotte kunnen alle kiezers in Bosnië-Herzegovina vertegenwoordigers kiezen voor het Huis van Afgevaardigden, het parlement. Dat zal opnieuw voor eenderde deel bestaan uit volksvertegenwoordigers uit de Republik Srpska en voor tweederde deel uit afgevaardigden afkomstig uit de Bosnisch-Kroatische Federatie.

Bij de verkiezingen van morgen staat er veel op het spel. De belangrijkste vraag is hoe succesvol de politieke partijen zullen zijn die zich nog steeds op een nationale ideologie baseren. Deskundigen zijn van mening dat de uitslag van morgen beslissend is voor de ontwikkelingen voor de komende jaren. De angst is groot dat het hervormingsproces in Bosnië tot stilstand zal komen als de nationalistische partijen opnieuw hoog scoren. Vandaar dat Europese kopstukken als Javier Solana, coördinator voor het buitenlands beleid van de Europese Unie, Paddy Ashdown, de huidige hoge vertegenwoordiger voor Bosnië, en Chris Patten, de EU-commissaris voor buitenlandse betrekkingen, de Bosnische bevolking hebben opgeroepen om toch vooral op hervormingsgezinde partijen te stemmen.

Toch is het maar de vraag of hun invloed enig effect zal hebben. Peilingen wijzen uit dat de nationalistische partijen de parlementsverkiezingen wel eens zouden kunnen winnen. Een groot deel van de bevolking geeft er nog steeds de voorkeur aan op een partij van de eigen nationaliteit te stemmen. Dat zijn de partijen die in 1992 verantwoordelijk waren voor het uitbreken van de oorlog.

In de Republika Srpska lijkt het wel zeker dat de nationalistische Servische Democratische Partij (SDS) met 38 procent de grootste partij blijft. De SDS werd in 1990 opgericht door Radovan Karadzic, die wordt gezocht door het Joegoslavië-tribunaal en op wie SFOR-troepen dit jaar een aantal keren vergeefs jacht maakten. Hoewel de partij de grootste is in het parlement, voorkwam de internationale gemeenschap destijds dat ze deel ging uitmaken van de regering.

De regerende Partij van Democratische Welvaart (PDP) zou na morgen zetels moeten inleveren. Reden waarom premier Mladen Ivanic de laatste tijd meer hamert op een pro-westerse, maar tegelijk ook nationalistische koers. Het doel van de PDP is Europees te worden, maar Servisch te blijven, luidt het parool van Ivanic. Verder zou de Partij van Onafhankelijke Sociaal-Democraten (SNSD) profiteren van het verlies van de PDP. De SNSD zou kunnen rekenen op 25 procent van de stemmen.

In de Bosnisch-Kroatische Federatie lijkt de moslim-nationalistische Partij van de Democratische Actie (SDA) -opgericht door de vroegere Bosnische president Alija Izetbegovic- om de eerste plaats te strijden met de Sociaal-Democratische Partij (SDP). Beide partijen krijgen volgens de peilingen rond de 20 procent van de kiezers achter zich. De SDP geldt als de enige echte multi-etnische partij. Weliswaar krijgt ze vooral steun uit de Bosnische hoek, maar ze geniet ook in groeiende mate populariteit onder Serviërs en Kroaten.

Ook al zouden de nationalistische partijen bij de parlementsverkiezingen verliezen, dan nog is het tijdperk van het nationalisme in Bosnië-Herzegovina niet voorbij. Zo goed als zeker worden morgen drie nationalistische presidenten gekozen. Veruit favoriet zijn Haris Silajdzic van de Partij voor Bosnië-Herzegovina (SbiH), Mirko Sarovic van de Servische SDS en Dragan Covic van de Kroatische Democratische Gemeenschap (HDZ). Internationale waarnemers en deskundigen zijn dan ook van mening dat de aanwezigheid van internationale troepen in het land absoluut noodzakelijk blijft om te voorkomen dat er opnieuw een gewapend conflict uitbreekt.