Ruim een week geleden werd bekendgemaakt dat de Amerikaanse economie in het vierde kwartaal met een magere 0,6 procent op jaarbasis was gegroeid. Alom werd dit gezien als een flinke stap richting een recessie. Het betrof een voorlopig groeicijfer, dat nog twee keer wordt herzien.De geschiedenis leert dat vooral de eerste herziening fors kan uitpakken omdat een groot deel van de brondata nog niet beschikbaar is bij de eerste meting. Zwakke gegevens over de maand december kunnen betekenen dat er eind vorig jaar zelfs al sprake was van een krimp van de economie.

Aan de andere kant is de kans dat de groei opwaarts wordt herzien zeker zo groot. Volgens de voorlopige cijfers drukte een ongebruikelijk sterke afname van de voorraden de groei met 1,25 procentpunt. Juist de voorraadcijfers worden vaak nog bijgesteld en dat zou wel eens positief kunnen uitpakken. Eind februari, als de herziene cijfers uitkomen, weten we meer.

Een spectaculaire daling van de zogenaamde inkoopmanagersindex voor de dienstensector, afgelopen dinsdag, deed het pessimisme eveneens toenemen. De indicator daalde tot het laagste niveau sinds september 2001.

Vreemd is echter dat maar liefst 85 procent van de ondervraagde bedrijven aangaf zelf geen last te hebben van de kredietcrisis. Kennelijk gaat men ervan uit dat de afnemers dat wel hebben en dat dit zal leiden tot een afnemende vraag. Opmerkelijk is ook dat andere macrocijfers in januari minder somber waren. Vrijwel alle vooruitblikkende indicatoren bevinden zich nog op hogere niveaus dan tijdens de milde en kort durende recessie van 2001.

De onduidelijke groeivooruitzichten voor de korte termijn staan in contrast met de perspectieven voor de periode daarna. Weinigen twijfelen eraan dat na een zwak eerste halfjaar de economische groei in de Verenigde Staten weer zal aantrekken.

Een belangrijke rol bij dit groeiherstel is weggelegd voor de Fed, het stelsel van centrale banken, en de federale overheid. De stimulansen die de Fed door middel van sterke renteverlaging geeft, helpen de economie op meerdere manieren. Schulden drukken minder zwaar, aandelen en onroerend goed worden meer waard vanwege een lagere verdisconteringsvoet en banken profiteren als de rente die zij vergoeden op spaargeld sterker daalt dan de rente op geld dat zij uitlenen.

In het Amerikaanse Congres bereikten Republikeinen en Democraten deze week een akkoord over een pakket maatregelen die de economie vanaf het voorjaar een flinke impuls zal geven. De voorgenomen belastingkortingen en investeringsprikkels voor bedrijven zullen naar verwachting snel doorwerken in de bestedingen.

De kans is groot dat de economie daarmee voldoende steun krijgt om weer op te veren. Maar van een eind-goed-al-goedverhaal is allerminst sprake. Gegeven de huidige omstandigheden doet de Fed er goed aan om de negatieve gevolgen van de kredietcrisis binnen de perken te houden. Voor de lange termijn heeft dit beleid echter nadelen.

Het medicijn dat de economie wordt toegediend is namelijk ook de veroorzaker van de kwaal. De enorme hoeveelheid liquiditeiten die in de economie is gepompt om de gevolgen van de geknapte internetzeepbel in het begin van deze eeuw tegen te gaan, is de belangrijkste oorzaak van de zeepbellen op de kredietmarkten die nu leeglopen.

Ongetwijfeld zal de Fed zodra de economie is opgekrabbeld gas terugnemen en de rente verhogen. Maar duidelijk moge zijn dat dit ”boom and bust”-beleid minder aantrekkelijk is dan de rustige koers die de ECB vaart. De kredietcrisis onderstreept dat het Angelsaksische model met een sterke focus op de korte termijn naast voordelen zeker ook nadelen heeft. Minder spaarzin en daardoor hogere verschulding maken een economie kwetsbaar en minder stabiel.

Wat betreft de stimulering vanuit de overheidsbegroting is het verhaal niet heel anders. De economie behoeden voor een zware recessie is voor de korte termijn prima, maar dat het begrotingstekort hierdoor sterk oploopt heeft belangrijke nadelen. In Europa zijn overheden niet alleen minder geneigd om vanuit de begroting tegengas te geven, ze hoeven het ook niet.

Een reden voor meerdere economen om uit te gaan van een zware recessie is dat er de laatste jaren veel is scheefgegroeid in de VS en dat dit nu zal worden rechtgezet. Ik verwacht dat áls er een recessie komt deze door de stimulansen van de Fed en de overheid vrij mild zal zijn. Voor de korte termijn ben ik daarmee wellicht optimistischer. Maar tegelijk ben ik somber. Want de onevenwichtigheden in de Amerikaanse economie blijven bestaan, met alle risico’s van dien.

De auteur is werkzaam als beleggingsstrateeg bij Theodoor Gilissen Bankiers. Zijn bijdrage is geen aanbeveling of advies om effecten te kopen of te verkopen.