Het enthousiasme over Europa is tanende. Zeker in Nederland. De voorstellen voor de toetreding van tien Midden- en Oost-Europese landen, waarover dit jaar een beslissing moet vallen, roepen veeleer bezorgdheid dan instemming op.De christen-democraten waren vanouds erg pro-Europa, maar zijn de laatste jaren wat bijgedraaid. Bij de VVD is de animo voor Europa nog sterker bekoeld en de LPF (voorzover men daar hoogte van kan krijgen) heeft zich altijd gekenmerkt door een duidelijke euroscepsis.

Typerend is in dit verband dat Van Mierlo, oprichter van D66 en oud-minister van Buitenlandse Zaken, vorige week zijn ontslag aanbood als vertegenwoordiger van de Nederlandse regering in de Europese Conventie. Hij kon zich niet vinden in de terughoudende opstelling die het nieuwe kabinet volgens hem ten aanzien van de Europese integratie tentoonspreidde.

Bij het grote publiek is het enthousiasme voor Europa nooit opvallend geweest. Dat men zonder tijdrovende grenscontroles door Europa kan reizen, vindt iedereen inmiddels vanzelfsprekend. De invoering van de euro heeft het leven alleen maar duurder gemaakt. Europa heeft daardoor bij de gewone man zeker niet aan populariteit gewonnen.

Ook in de politiek wordt de groeiende euroscepsis ingegeven door financiële motieven. Als straks een groot aantal landen uit Midden- en Oost-Europa tot de EU zal toetreden, gaat dat ons land belangrijk meer geld kosten. Zeker als voor die tijd niet het mes gezet wordt in het Europese landbouwbeleid.

Maar wat te doen wanneer dat inderdaad niet lukt? Minister Veerman van Landbouw legde vorige maand bij een ministersoverleg in het Deense Nyborg het hoofd al voortijdig in de schoot, maar kreeg daarin het kabinet niet mee. Hij moest zich houden aan de afspraken in het regeerakkoord.

Is Nederland echter bereid de voorgestelde uitbreiding van de EU te blokkeren? Premier Balkenende weersprak donderdag dat het kabinet de beperking van de landbouwsubsidies wil koppelen aan de uitbreiding van de EU. Maar het officiële standpunt hoeft niet samen te vallen met het feitelijke beleid.

Uiteraard is het onverstandig om de ex-communistische kandidaat-lidstaten de deur te wijzen. Inkadering van deze landen in het veiligheidssysteem van de NAVO en het economische bestel van de EU zal ongetwijfeld bijdragen aan hun stabiliteit en daarmee aan de stabiliteit van ons hele werelddeel. Daar moeten we niet lichtvaardig over denken. We hebben hier een historische kans om de breuklijn, die na 1945 door Europa getrokken werd, uit te wissen.

Maar die aansluiting moet wel geleidelijk plaatsvinden en de kosten moeten op te brengen zijn. Anders neemt de aversie tegen Europa bij de bevolking alleen maar toe. Is het niet vanwege Roemenen, Bulgaren en zigeuners die hier nu zonder visum naartoe kunnen komen, dan wel vanwege de miljarden euro’s die Nederland straks extra moet bijdragen.

Tien lidstaten ineens erbij is een onverstandige operatie. De besluitvormingsmechanismen van de EU zijn daar ook niet op afgestemd en een adequate herziening daarvan zal nog heel wat voeten in de aarde hebben.