Volgens Boot dringen toezichthouders momenteel allerminst aan op volledige openheid bij banken. „Stel dat banken eerlijk zeggen van welke onderdelen ze zeker weten dat die gevrijwaard zijn van risico’s. Dan rijst direct de vraag op hoe besmet de rest van de balans is. Er zal ook wantrouwen zijn ten aanzien van minder deelzame banken. Dat levert alleen maar meer onrust op”, aldus de hoogleraar financiële markten.Boot constateert een „angstaanjagende stilte” rond de problemen bij de banken. „Iedereen lijkt te beseffen dat volledige openheid momenteel geen alternatief is. Deze had juist vooraf moeten worden afgedwongen, nu is het te laat. Maar dat iedereen nu stilzit, heeft tegelijk iets weinig rustgevends. Het ziet ernaar uit dat we in een patstelling zijn beland.”

Momenteel wordt de financiële sector wereldwijd in de greep gehouden door onzekerheid. Een aantal banken heeft inmiddels miljarden afgeschreven op ’besmette’ investeringen, maar niemand weet wat er nog zit aan te komen en van wie. Het Belgisch-Nederlandse Fortis gaf onlangs aan mogelijk geraakt te zijn door riskante beleggingen. Of dat werkelijk zo is en wat de schade is, maakt Fortis pas in maart bekend. Een overname van de Haagse zakenbank NIBC door het IJslandse Kaupthing werd onlangs afgeblazen wegens „de huidige marktomstandigheden”.

Vorige week gaf president Nout Wellink van De Nederlandsche Bank (DNB) aan dat de innovatie van financiële producten de laatste jaren een vlucht heeft genomen. „Deze heeft zich sneller voltrokken dan regelgevers en toezichthouders hebben aangekund”, zei de centrale bankier. Over de mate waarin Nederlandse financials zijn blootgesteld aan riskante beleggingen zei Wellink: „Er zijn dingen die we niet weten.”

Boot vindt dat „het toezicht ongetwijfeld beter had gekund”. „Als er nu wordt gezegd dat de innovatie te snel is gegaan, is dat een dooddoener. Er werken bij toezichthouders een heleboel slimme mensen. Als er nieuwe producten komen, moeten toezichthouders er bovenop zitten om deze te begrijpen.”

Dat toezichthouders zich nu slechts achter de schermen kunnen bewegen, moeten zij zichzelf aanrekenen, vindt Boot. „Ik hoop dat ze leren van de huidige situatie. Dat betekent dat ze er nog beter op toezien dat banken over afdoende buffers beschikken. Ze moeten er scherper bovenop zitten.”

De regeringspartijen CDA en PvdA maakten vorige week bekend met minister Wouter Bos (Financiën) in debat te willen over de vraag of het toezicht op de financiële markt in Nederland voldoende is.