Wit-Rusland neemt godsdienstwet aan
Met overgrote meerderheid heeft het Wit-Russische Hogerhuis woensdag de uiterst omstreden amendementen op ’s lands religiewet aanvaard. Dat bericht het Keston Instituut uit Oxford. Drs. B. Belder, lid van de eurofractie ChristenUnie-SGP, spreekt van een „uiterst treurige gebeurtenis. Als fractie zullen we alles in het werk stellen om de ontwikkelingen te keren. En ik verwacht dat de steun daarvoor in het Europees Parlement groot is.”
De herziene wet, meldt Keston, werd aangenomen met 46 stemmen voor, 2 tegen en 4 onthoudingen. Als president Aleksandr Lukashenko de wet ondertekent -wat iedereen verwacht- wordt elke niet-geregistreerde religieuze activiteit verboden; komt alle godsdienstige lectuur onder overheidstoezicht te staan; is het mensen die geen inwoner zijn van Wit-Rusland niet langer toegestaan religieuze organisaties te leiden; en wordt het uitgeven van publicaties en het verzorgen van onderwijs beperkt tot geloofsovertuigingen die meer dan tien geregistreerde gemeenten tellen, waarvan ten minste één die voor 1982 werd geregistreerd. De president heeft tien dagen om de wet te ondertekenen; daarna duurt het nog tien dagen voordat die van kracht wordt.
Een en ander betekent onder meer dat de protestantse kerken met strenge beperkingen te maken krijgen. Officieel bestaan zij korter dan twintig jaar: in de tijd van het communisme werden deze kerken niet geregistreerd. Politieke analisten verwachten verder dat de wet de greep van de staat op de Wit-Russische samenleving zal verstevigen en de macht van de Russisch-Orthodoxe Kerk doet toenemen. Tot die kerk behoort zo’n 70 procent van de bevolking.
Een van de twee senatoren die tegen de wet stemden, en de enige die zich er tijdens het debat over uitsprak, Yadviga Grigorovich, verklaarde dat „Wit-Rusland religieuze conflicten wachten.”
Sterke steun voor de wet kwam van de kant van de Russisch-Orthodoxe Kerk. „Dank God”, zei een woordvoerder van een Russisch-orthodox leider. Hij benadrukte dat de kerk een „actieve rol” had gespeeld in het proces dat leidde tot de aanvaarding van de wet. Ook de Rooms-Katholieke Kerk, de moslimgemeenschap en delen van de Joodse en lutherse kerken spraken in meer of mindere mate hun steun uit voor de wet, aldus Keston.
Alle religieuze minderheden daarentegen veroordeelden de wet. „Die is slechts aangenomen om de Russisch-Orthodoxe Kerk te steunen”, zei een voorganger van een baptistenkerk in Minsk. Een lid van het Burgerlijk initiatief voor gewetensvrijheid merkte op dat „de eersten die onder de wet te lijden krijgen de protestanten en niet-traditionele overtuigingen zijn. Ook de Joden hebben te vrezen. De wet zal leiden tot destabilisatie van de religieuze situatie in Wit-Rusland.”
Voor drs. Belder van de Eurofractie ChristenUnie-SGP komt het aannemen van de wet, „al klinkt dat misschien vreemd, op een opportuun moment. Al maanden zijn we als fractie bezig de erbarmelijke omstandigheden in Wit-Rusland onder de aandacht te brengen van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie. Voor aanstaande maandag staat juist een rapport over Wit-Rusland van de buitenlandcommissie op de agenda en wordt er gesproken over een resolutie. Het aannemen van deze wet is daarvoor de aanleiding bij uitstek.”
De europarlementariër zegt er „alles aan te zullen doen de resolutie zodanig aan te scherpen dat daarin ernstige bezorgdheid en afkeuring doorklinken aan het adres van president Lukashenko. Deze wet maakt de kloof tussen hem en de Europese Unie nog aanzienlijk dieper.”
Belder verwacht dat de wet voor het EP aanleiding zal zijn om unaniem zijn veroordeling uit te spreken. Tegelijk zegt hij te beseffen dat Lukashenko daarvan waarschijnlijk nauwelijks onder de indruk zal raken. „Sommigen hopen op de tussenkomst van president Poetin. Maar daar reken ik totaal niet op, want ook hij zal de Russisch-Orthodoxe Kerk niet tegen zich in het harnas willen jagen. In feite zie je in zijn land dezelfde tendens.
Maar wij moeten onze stem verheffen. Want deze wet heeft grote gevolgen, juist ook voor de aan ons verwante kerken. Maar ook voor de Rooms-Katholieke Kerk. Want die mag dan officieel haar steun voor de wet hebben uitgesproken; tegelijk staat buiten kijf dat haar Poolse priesters in Wit-Rusland juist door de wetswijziging een grote kans lopen het land te worden uitgewezen.