De vroegere deelrepubliek van Joegoslavië, die zich in 1991 afscheidde van het centrale gezag in Belgrado, heeft per 1 januari het estafettestokje overgenomen van Portugal. Gedurende zes maanden voert zij de regie over de werkzaamheden in gemeenschappelijk verband.„Voor ons ligt een belangrijke uitdaging, een van de grootste sinds onze onafhankelijkheid”, schrijft premier Janez Jansa (49) op zijn website over de taak die hem en zijn centrumrechtse coalitie wacht. Slovenië zal in zijn beleving de gelegenheid aangrijpen om zijn reputatie te vestigen in de EU en op het wereldtoneel. Het heeft in Brdo pri Kranju, vlak bij de hoofdstad Ljubljana, een congrescentrum laten bouwen dat fungeert als locatie voor de vergaderingen die het binnen zijn grenzen belegt. Gisteren werd de voltallige Europese Commissie er ontvangen.

De natie aan de zuidrand van de Alpen, die slechts zo’n 2 miljoen inwoners telt, haakte op 1 mei 2004 samen met zeven andere kandidaat-lidstaten uit het voormalige Oostblok en met Cyprus en Malta aan bij de Unie. Zij had daarna binnen die groep, dankzij de bewezen economische en financiële stabiliteit, de primeur wat betreft de introductie van de euro. Vanaf begin 2007 betalen haar burgers met de eenheidsmunt.

Zij geeft momenteel ook als eerste leiding aan de voltallige club. Dat gebeurt in een soort overgangsperiode, in afwachting van de volgende voorzitter. Frankrijk zwaait vanaf 1 juli de scepter over het verenigd Europa. President Sarkozy, die blaakt van ambitie, wil zich in dit verband ongetwijfeld nadrukkelijk manifesteren. Hij heeft al initiatieven aangekondigd voor uitbreiding van de Europese defensie, herziening van het landbouwbeleid en de vorming van een unie van landen rond de Middellandse Zee. Naarmate de lente vordert zal naar verwachting zijn rol steeds sterker die van Slovenië overschaduwen.

Frankrijk is tevens de laatste in de rij. Als alles volgens plan verloopt, treedt in 2009 het Verdrag van Lissabon in werking. Dat betekent dat de EU vanaf dan, voor telkens tweeënhalf jaar, in de persoon van waarschijnlijk een oud-premier een permanente voorzitter krijgt, door sommigen aangeduid als de president van Europa. De beoogde constructie maakt een einde aan het huidige systeem van een periodieke wisseling van de wacht onder de inmiddels 27 lidstaten. De overige nieuwe leden komen dus niet meer aan de beurt.

De ligging van Slovenië op de Balkan en de directe betrokkenheid daardoor bij de ontwikkelingen in die regio gelden juist dit halfjaar als een voordeel. Hoog op de agenda prijkt momenteel immers de kwestie-Kosovo. Jansa en minister van Buitenlandse Zaken Dimitrij Rupel moeten met hun collega’s een aanpak vinden om de onafhankelijkheid die de autoriteiten in Pristina zullen uitroepen goed te managen en om de spanningen die voortvloeien uit de verwerping van die stap door Servië, beheersbaar te houden en niet te laten escaleren in een gewelddadig conflict.

De regering in Ljubljana wil zich inzetten om het perspectief op toekomstige opname in de EU voor de landen op de westelijke Balkan te vergroten. Kroatië is het verst gevorderd op de weg. Het voert met Brussel de voorbereidende onderhandelingen over aansluiting. Macedonië bezit de status van kandidaat-lid. Voor Servië ligt een associatie- ofwel samenwerkingsakkoord gereed, maar de bezegeling daarvan hangt af van de opstelling tegenover Kosovo en van de medewerking bij het opsporen van twee hoofdverdachten als het gaat om gepleegde oorlogsmisdaden: Karadzic en Mladic. Albanië en Bosnië-Herzegovina hebben nog een lange route voor de boeg.

Een andere prioriteit van de huidige EU-voorzitter is de ratificatie van het vorige maand in de Portugese hoofdstad ondertekende hervormingsverdrag. Maar de voortgang daarvan ligt vooral in handen van de afzonderlijke lidstaten. Slovenië probeert in ieder geval wel het goede voorbeeld te geven door op korte termijn parlementaire goedkeuring te hechten aan de aangepaste spelregels. Alleen Hongarije was op dit punt sneller. Voorts eisen de strategie van Lissabon, de benaming voor het programma om de economie van de Unie te versterken, en de concretisering van de geformuleerde klimaatdoelstellingen en de daarbij behorende plannen tot het terugdringen van de CO(in2(-uitstoot de komende tijd prominente aandacht op.

Het voorbije jaar leverde na het eerdere debacle rond de ontwerpgrondwet een akkoord op over een bestuurlijke reorganisatie van de EU. Als 2007 daarmee de geschiedenis ingaat als het jaar van consensus, moeten we ons 2008 herinneren als dat van een nieuwe bewegingskracht, meent Jansa. Het politieke zwaartepunt in dat opzicht zullen we echter niet beleven tijdens zijn eigen voorzitterschap, maar onder dat van Sarkozy.