Religie mag weer in de samenleving. Ook in de PvdA. Op het laatstgehouden partijcongres is een motie aangenomen die het partijbestuur oproept het oude doorbraakprincipe nieuw leven in te blazen. Dat principe vormde de grondslag voor de oprichting van de PvdA in 1946. De partij poogde toen welbewust christenen aan zich te binden. In de partij kwamen aparte werkgroepen voor protestanten, rooms-katholieken en humanisten.Die verdwenen in de jaren zeventig, toen de PvdA afstand nam van religie. In 1981 richtte ds. Arie Spijkerboer de Protestantse Werkgemeenschap weer op. Die leidde de afgelopen tijd een wat kwijnend bestaan. In september vorig jaar boog een groepje PvdA’ers zich over de toekomst van de werkgemeenschap. Ze besloten hem nieuw leven in te blazen door de werkgroep ook open te stellen voor rooms-katholieke PvdA’ers.

Barth (43) - „Ik was de jongste van het gezelschap; voor ik het wist was ik voorzitter” - treedt per 1 januari aan als leider van de club, die hernoemd is tot Banning Werkgemeenschap.

Haar achtergrond maakt de oud-journaliste van Trouw tot de ideale voorzitter van de oecumenische werkgemeenschap. Ze is geboren in een gereformeerd gezin dat overging naar de rooms-katholieke kerk toen ze 7 jaar oud was. „Ik zeg graag dat ik het beste van twee werelden heb meegekregen. Volgens anderen ben ik ontzettend gereformeerd, terwijl ik tegelijkertijd ook met een zekere soepelheid en losheid in het leven sta.” Barth - „mijn man en ik zijn allebei gelovig” - gaat regelmatig naar de kerk, „al komt er niet elke zondag van.”

Ze komt niet uit een arbeidersgezin en is evenmin sociaaldemocratisch opgevoed. Toch koos ze voor de PvdA. „Geïnspireerd door mijn geloof wil ik streven naar gerechtigheid en opkomen voor mensen die in een onderdrukte positie zitten.” Precies zoals haar voorbeeld ds. Willem Banning - medeoprichter van de PvdA - zich vanuit zijn geloof gedreven wist om ontmenselijking door het kapitalisme tegen te gaan en mensen gelijke kansen te bieden.

Christelijke inspiratie
De Banning Werkgemeenschap verenigt bewust rooms-katholieken en protestanten. „We geloven in dezelfde God en we zijn vanuit dezelfde christelijke inspiratie bezig met de sociaaldemocratie. Er zijn geen verschillen tussen hoe je dat als rooms-katholiek ervaart en hoe je dat als protestant ervaart.”

Barth is ervan overtuigd dat een christelijke werkgemeenschap zestig jaar na de oprichting van de PvdA nog steeds actualiteitswaarde heeft. „De discussie over religie en sociaaldemocratie is nog niet af. Vanuit je geloof bezig zijn met de sociaaldemocratie is nog niet voorbij. Sterker nog, religie is juist weer heel actueel.”

De nieuwe voorzitter heeft zich ten doel gesteld aan te tonen dat religie een van de wortels is van de PvdA. „Dat hoort bij ons.” Ze wil niet-religieuze partijgenoten duidelijk te maken dat er een verband is tussen religie en sociaaldemocratie en hen laten zien wat het betekent om vanuit een religieuze inspiratie actief te zijn binnen de PvdA. „Dat is de laatste decennia wat in de vergetelheid geraakt, terwijl de relatie tussen geloof en politiek voor veel PvdA’ers een heel logische is.”

De Banning Werkgemeenschap gaat de komende tijd bijeenkomsten rondom die thematiek organiseren en erover publiceren. Daarnaast denkt Barth aan het opzetten van cursussen om partijgenoten te informeren over het doorbraakkarakter van de PvdA en over personen als ds. Banning.

Daar is een markt voor, weet de voorzitter van de Onderwijsbond CNV. „Bij jonge mensen proef ik honger naar kennis over de historie van onze partij en de betekenis daarvan voor de actualiteit. Daarnaast zijn steeds meer mensen op zoek naar bezinning. Wij willen hen laten zien dat hun zoektocht niet nieuw is, maar dat er in de PvdA altijd mensen zijn geweest die rondliepen met vragen over geloof en sociaaldemocratie.” In de toekomst wil de werkgemeenschap zich buigen over de vrijheid van godsdienst en over de betekenis van de drieslag vrijheid, gelijkheid en broederschap voor christenen.

De Banning Werkgemeenschap is er niet op uit om direct invloed uit te oefenen op de koers van het PvdA-bestuur of de Tweede Kamerfractie. Wel hoopt Barth dat de werkgemeenschap de groeiende aandacht voor personen in de politiek kan ombuigen naar aandacht voor de inhoud. „Als dat een klein beetje lukt, is onze missie geslaagd.”

Antimoslimpartij
Islamieten, hindoes en andere niet-christenen mogen nog geen lid worden van de Banning Werkgemeenschap. „We hebben het daar intern wel even met elkaar over gehad, maar we zijn er nog niet over uitgediscussieerd. Komend jaar zullen we ons er weer over buigen.”

Dat laat onverlet dat de werkgemeenschap wel degelijk oog heeft voor bijvoorbeeld moslims in de PvdA. „Het staat voor ons als een paal boven water dat we de discussie over religie en sociaaldemocratie niet zonder hen kunnen voeren”, stelt Barth. „Het ligt volledig voor de hand dat we ook met hen de dialoog willen aangaan over de vraag hoe zij vanuit hun religieuze inspiratie uitkomen bij de PvdA.”

De aankomend voorzitter merkt dat sommige partijleden „verkrampt” omgaan met hun moslimpartijgenoten. „Terwijl dat niet nodig is. De PvdA was en is een doorbraakpartij die bewust religieuze mensen oproept zich aan te sluiten bij de partij.” De PvdA mag zich nooit ontpoppen tot antimoslimpartij, betoogt Barth. „Dan zouden we onze eigen wortels geweld aandoen.”

Sommige PvdA’ers vrezen dat hun islamitische partijgenoten invloed willen uitoefenen op de standpunten van de partij over abortus, euthanasie en de positie van de vrouw in de samenleving. Barth herkent die angst niet. „Ik kom zulke mensen nooit tegen.” Mochten orthodoxe islamieten het gedachtegoed van de PvdA toch willen beïnvloeden, dan raadt ze hen aan om te zien naar een andere partij. „Mensen die zich niet thuis voelen bij ons beginselprogramma en ons verkiezingsprogramma, kunnen in Nederland bij andere partijen terecht.”