„Het organiseren van een themajaar is best gevaarlijk”, zegt I. Strouken van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur (NCV). „Als een organisatie een thema aan een jaar verbindt, wordt daar veel van verwacht. Je moet draagvlak creëren voor je onderwerp door activiteiten te organiseren.” Als dat te veel gevraagd is, kan een organisatie zich volgens Strouken beter beperken tot een dag of een week.Iedereen kan een themajaar, -maand, -week of -dag uitroepen; er is geen instantie die daarover haar goedkeuring moet geven. Het afgelopen decennium is het uitroepen van een themajaar pas echt populair geworden. „In de jaren negentig waren er de Europese themajaren, maar die sloegen niet echt aan. In 1999 heeft Nederland voor het eerst een ”Jaar van…” georganiseerd”, aldus Strouken.

Wanneer is een themajaar succesvol? „Naar aanleiding van het Jaar van het Circus, in 2006, is er een Europese Dag voor het Circus ingevoerd. Dat was natuurlijk een kroon op het werk.” Verder zijn aandacht van media en politiek belangrijke drijfveren van de organisatoren.

Ook dierenbeschermers grijpen de formule aan om bedreigde diersoorten voor het voetlicht te brengen. Na de jaren van de veldleeuwerik en de nachtzwaluw heeft Sovon Vogelonderzoek 2008 uitgeroepen tot het jaar van de scholekster. „Dat is echt nodig, omdat het aantal scholeksters in Nederland al tien jaar afneemt”, vertelt medewerker H. van Diek.

Sovon organiseert het jaar samen met de Vogelbescherming. Gedurende 2008 wordt er nauwgezet onderzoek naar het beestje gedaan, worden er excursies georganiseerd en verschijnen er publicaties over de scholekster.

Het NCV is nu al bezig met de organisatie van het jaar van de tradities, in 2009. „We willen meer dan duizend organisaties erbij betrekken”, vertelt Strouken.

In 2008 is het centrum betrokken bij het Jaar van het Religieus Erfgoed, dat georganiseerd wordt door Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland.

Strouken erkent de wildgroei aan themajaren. „Mogelijk is 2009 ons laatste themajaar. Er worden nu zoveel ”Jaren van…” georganiseerd, dat het concept zijn kracht verliest en het tijd wordt een andere formule te bedenken om een onderwerp onder de aandacht te brengen.”