In de Bommelerwaard kunnen ze de Apache even niet luchten of zien, nadat een heli vorige week woensdag tegen een hoogspanningmast vloog en een hardnekkige stroomstoring veroorzaakte. Zaltbommel en Maasbommel dringen aan op een permanent vliegverbod. Woudrichem sluit zich daar sinds vrijdag bij aan.De vier gestrande Apaches uit Italië zijn deze week zonder rotorbladen op vier diepladers over de weg van de luchtmachtbasis Frosinone teruggebracht naar Gilze-Rijen. De vier moesten begin oktober door mysterieuze brandstofproblemen een training voor bergvluchten afbreken. Ruim twee maanden stonden de toestellen in Italië aan de grond.

De gevechtsheli -prijskaartje pakweg 30 miljoen euro per stuk- staat dankzij deze akkefietjes in de schijnwerpers. Een „uniek ongeluk” en een „uniek brandstofprobleem”, luidt de lezing van Defensie. Vervelend blijft het.

De Koninklijke Luchtmacht vliegt sinds februari 1997 met de Apache. De gevechtsheli heeft in ruim tien jaar tijd zijn dienst ruimschoots bewezen. Defensie maakt in Afghanistan dankbaar gebruik van vijf toestellen. Nederland telt in totaal 29 exemplaren, ondergebracht bij het 301-squadron. Eentje is er in 2002 in Afghanistan gecrasht. Door bezuinigingen moet de luchtmacht binnenkort zes stuks afstoten.

De Apache is een vechtersbaasje. De AH-64D biedt bescherming aan troepen op de grond of aan transportheli’s. De wendbare gevechtshelikopter schakelt met z’n Hellfire antitankraketten vanaf 5 kilometer afstand moeiteloos vijandelijke tanks, pantservoertuigen en artilleriegeschut uit. De taliban gaan graag op de loop voor het 30 mm boordkanon. Dankzij nachtzichtapparatuur kunnen vliegers dag en nacht vluchten uitvoeren.

Oefenen met de tweemotorige ’vliegende tank’ doet Defensie voornamelijk in het buitenland. Vliegers krijgen een opleiding in de VS, leren schieten in Duitsland, oefenen bergvluchten in Italië en voeren stoffige landingen uit in Spanje. De vliegers zijn hoogopgeleid, wil luchtmachtvoorlichter Jos van der Leij maar gezegd hebben. En de toestellen hooggekwalificeerd.

Toch ging het mis. In eigen achtertuin en onder de rook van Rome. De gestrande Apaches in Italië (de Q08, Q10, Q21 en Q22) kampen alle vier met problemen, maar niet elke motor geeft een storing. Niet eerder is Defensie tegen zo’n euvel aangelopen. De luchtmacht heeft na eigen onderzoek specialisten van Boeing Defense & Space Group laten invliegen. „Het is niet eenvoudig uit te vlooien wat de oorzaak exact is.”

De klachten worden veroorzaakt door een combinatie van factoren: een mix van nieuwe en oude brandstof in de tanks, vocht in de brandstof, de temperatuur en een hoge luchtvochtigheid. Waar de problemen exact zijn ontstaan is onduidelijk. De rekening naar Rome sturen, kan dus niet zomaar. Onderweg naar Italië hebben de machines (vliegbereik 460-485 kilometer) ook getankt.

De brandstofsystemen zijn vervuild en moeten grondig gereinigd. Berichten dat Defensie motoren naar Italië heeft overgebracht, kan de woordvoerder niet bevestigen. De toestellen zijn „niet onherstelbaar” beschadigd, aldus Van der Leij. „Als de temperatuur een graad hoger was of als er een liter meer of minder in de tank had gezeten, was er misschien niets aan de hand geweest.”

Defensie heeft ervan afgezien de brandstofsystemen ter plekke schoon te maken. „Reinigen is een complexe behandeling, dat doen we liever zelf, in een hangar in Nederland. Je wil niet het risico lopen dat het nog een keer misgaat. Het is namelijk nogal vervelend als er zich problemen in de lucht voordoen.”

De luchtmacht houdt het volste vertrouwen in de heli. „De Apache bewijst zich dagelijks in de gevaarlijkste omstandigheden in Afghanistan.”