Dat de bom een keer zou barsten in het Turks-Iraakse grensgebied, was wel duidelijk. Afgelopen zomer liepen de spanningen flink op, toen PKK-rebellen zo’n veertig Turkse militairen doodden in een aantal hinderlagen. Het Turkse leger is weliswaar -met onderbrekingen- al meer dan twee decennia met de PKK in een gewapende strijd verwikkeld, maar de laatste aanvallen waren de hevigste in jaren en noopten tot actie.De roep om vergelding klonk de afgelopen maanden dan ook steeds luider - vooral in de Turkse pers. Inmiddels heeft Turkije zo’n 100.000 militairen langs de grens met Irak samengetrokken. Het parlement in Ankara gaf in oktober het groene licht voor een groot offensief tegen de Koerdische opstandelingen. Onder druk van de Verenigde Staten lieten de Turken hun wapens grotendeels zwijgen, maar de afgelopen dagen kwam daar toch enige verandering in.

Dit weekeinde bestookten zo’n vijftig Turkse gevechtsvliegtuigen al diverse dorpen in Noord-Irak. Dinsdag stuurde Ankara een eerste contingent van zo’n 300 militairen de grens over. De eenheden drongen weliswaar slechts 3 kilometer het buurland binnen, maar de vrees bestaat dat deze operatie de eerste aanzet is voor een massale invasie, ondanks de Amerikaanse inspanningen om het gebruik van geweld te beperken.

Of Turkije daar verstandig aan zou doen, valt te betwijfelen. Het terrein in Noord-Irak is een eldorado voor guerrillastrijders. De woeste berghellingen zijn zwaar bebost en bezaaid met grotten. De PKK-strijders kennen het gebied op hun duimpje. Een invasieleger kan na elke bocht in een hinderlaag lopen. Tanks zijn waardeloos in deze onherbergzame regio, dus de Turken zouden puur op mankracht de rebellen moeten verdrijven. Daar staat tegenover dat er sinds de arrestatie van PKK-leider Öcalan, in 1999, naar schatting nog slechts enkele duizenden PKK-strijders over zijn.

Sommige Iraakse analisten menen dan ook dat het oprollen van de PKK voor de Turken niet de eerste prioriteit is, maar dat de Turkse strategie verder strekt. De inwoners van Noord-Irak haalden zich in mei al de woede van Ankara op de hals toen de Amerikaanse strijdkrachten de controle over drie provincies in Koerdistan aan de autoriteiten in de ’hoofdstad’ Erbil overdroegen. In plaats van de Iraakse vlag -symbool voor de kunstmatige eenheid van het land- te hijsen, hing de regionale regering het Koerdische dundoek uit.

Was het hijsen van de Koerdische vlag nog een symbolische schop tegen de Turkse schenen, een mogelijke aansluiting van de provincie Kirkuk bij het autonome Koerdistan zal de Turken pas écht hoofdpijn bezorgen. Voor eind dit jaar stond een referendum gepland waarin de bevolking van de olierijke regio zich kan uitspreken over de samenvoegingsplannen. De raadpleging wordt vermoedelijk uitgesteld, omdat onder andere een vereiste volkstelling nog niet is uitgevoerd. Maar als Koerdistan over de energievoorraden van Kirkuk kan beschikken, zal dat hun streven naar onafhankelijkheid een enorme economische impuls geven - tot groot ongenoegen van Turkije.

In het verleden vochten Iraaks-Koerdische en Turkse troepen regelmatig zij aan zij tegen PKK-rebellen. Vertegenwoordigers van de twee grootste politieke facties in Koerdistan -KDP en PUK- hebben echter al laten weten dat het leger dit keer een confrontatie met de Turkse strijdkrachten zeker niet uitsluit.

Als er daadwerkelijk op grote schaal gevechten in Noord-Irak uitbreken, zal dat dramatische gevolgen voor de regio hebben. Koerdistan was tot nu toe een van de veiligste gebieden in het door geweld geteisterde Tweestromenland. Honderdduizenden vluchtelingen -onder wie veel christenen- hebben de afgelopen jaren een veilig heenkomen in de regio gezocht. Een gewapend conflict zal een nieuwe stroom ontheemden op gang brengen, die tot een nog grotere belasting van de buurlanden zal leiden.

Zie ook: PKK