Dat is het voorlopige standpunt over de vrije artsenkeuze, dat het bestuur van artsenorganisatie KNMG dinsdagavond hoopt vast te stellen. „Soms hebben patiënten een voorkeur voor een man of een vrouw als behandelaar of onderzoeker. Deze voorkeur kan voortkomen uit religieuze motieven, maar ook uit persoonlijke voorkeur, eerdere negatieve of positieve ervaringen of trauma’s”, aldus de artsenorganisatie.In spoedeisende situaties zijn de mogelijkheden om een specifieke hulpverlener te kiezen veel kleiner. Ook dan heeft de patiënt volgens de KNMG het recht de toegewezen behandelaar te weigeren, zelfs als dat gevolgen heeft voor de eigen gezondheidstoestand. Wel heeft de arts naar de mening van de KNMG de plicht de patiënt te wijzen op de gevolgen. Met dit naar eigen zeggen „genuanceerde standpunt” wil de KNMG artsen en instellingen handvatten geven hoe zij met een dergelijke vraag kunnen omgaan.

In het geval van een bevalling zullen de vrouw en haar begeleider met alle mogelijke middelen moeten worden overtuigd van de noodzaak van een behandeling. In uiterste situaties kan dit, aldus de artsenorganisatie, betekenen dat de weigering van de patiënte wordt genegeerd.

Peter Holland, voorzitter van de KNMG, schetste de contouren van het standpunt al een maand geleden tijdens een congres van de gynaecologenvereniging NVOG. Tegen de wil van de toekomstige ouders moet een gynaecoloog een zwangere vrouw kunnen helpen, zei hij toen. Als het leven van het kind in gevaar is, mag de arts een daartegen protesterende echtgenoot gerust uit het ziekenhuis laten verwijderen, aldus Holland. Het conceptstandpunt van de KNMG is tot stand gekomen na consultatie van de NVOG en de Commissie Gelijke Behandeling.

Aanleiding voor de discussie over het thema vormt een incident in het Meander Ziekenhuis in Amersfoort begin dit jaar. Daarbij zette de echtgenoot van een moslima uit Irak de gynaecoloog uit de verloskamer. „Ik moet de rechter nog zien die u veroordeelt omdat u het leven van het kind heeft gered”, zei Holland, die zelf vijftien jaar gynaecoloog was, tegen zijn vakgenoten.

Volgens artsen is het Amersfoortse incident bepaald geen uitzondering. Het artsenblad Medisch Contact, dat dit incident in de openbaarheid bracht, noemde de gang van zaken onaanvaardbaar. „Een arts en ander personeel in de gezondheidszorg moet iedereen gelijk behandelen”, schreef hoofdredacteur Ben Crul in een commentaar. „Patiënten kunnen echter op basis van geloof -ook in acute situaties- eisen dat de hulpverlener beslist geen man, neger, homo, oudere of Jood mag zijn. En wij artsen geven daar, vanwege de vrije artsenkeuze of intimidatie, nog aan toe ook.” Een enquête maakte duidelijk dat artsen die situatie niet toelaatbaar vinden.

Tweede Kamerlid Kamp van de VVD noemde in tv-programma NOVA de gang van zaken onacceptabel. Hij wil de ministers Klink (Volksgezondheid) en Vogelaar (Integratie) dinsdag naar de Kamer roepen. „Zij moeten een streep trekken: tot hier en niet verder.”