Voor het eerst heeft een Nederlandse christelijke uitgever het aangedurfd een vertaling te publiceren van een al wat oudere roman van de Colombiaanse schrijver Eduardo Caballero Calderón. ”Priester in de bergen” gaat over de botsing tussen de rauwe werkelijkheid van de Colombiaanse burgeroorlog en de hooggestemde idealen van een jonge priester. Eduardo Caballero Calderón (1910-1993) is een Colombiaanse schrijver die heel bewust de burgeroorlog in de jaren vijftig meegemaakt heeft in zijn eigen land. Die oorlog ontstond door de verschillen tussen de twee kampen van conservatieve en liberale groeperingen. De bloedige burgeroorlog en de nasleep ervan hebben uiteindelijk 200.000 slachtoffers het leven gekost.

Dit onvoorstelbare aantal moet wel gegrift zijn in het binnenste van de auteur want het thema van het Colombiaanse geweld, de onmenselijke omstandigheden van de armen, de primitieve passie en de normen en waarden van het plattelandsleven komen in de meeste van zijn romans voor. Ook in ”Priester in de bergen” (oorspronkelijk verschenen in 1952) vind je deze thema’s terug.

Teruggetrokken
In deze roman reist een pas afgestudeerde jonge priester op een ezel naar een dorpje in de bergen van Colombia. Hij kiest ervoor om God te dienen op een onbekende, rustige plek waar totaal geen menselijke eer te behalen is - bóven het bestaan van een geleerde, veel geraadpleegde priester in een belangrijke stad. In de teruggetrokkenheid van het stille dorpje hoopt hij de juiste, nederige positie in te kunnen nemen die volgens hem God welgevallig is.

Maar in tegenstelling tot rust vindt hij er de complete waanzin van zich opstapelend geweld. In de nacht van zijn aankomst wordt er een moord gepleegd. De man die ten onrechte van deze moord wordt beschuldigd, hoort bij de verafschuwde minderheid van de liberalen en zoekt bescherming bij de pas aangekomene. In zijn naïviteit denkt de priester dat de bevolking zijn ambt als gezaghebbend zal zien, maar dan onderschat hij de primitieve passie. Want de rollen zijn al verdeeld in het dorp en het slachtoffer is zonder rechtspraak al veroordeeld.

De priester is niet bereid zich daarbij neer te leggen en trotseert de autoriteiten in het dorp door zijn geweten te volgen. De gemoederen raken hevig verhit en al snel leert de priester het harde, ruwe bergvolk beter kennen dan hem lief is. Als hij denkt de dorpsgeest overwonnen te hebben door een totale verloochening van zichzelf, wordt hij teruggeroepen door de bisschop, die zegt dat hij als priester gefaald heeft. De bisschop blijkt echter benaderd te zijn door de gekwetste autoriteiten, met het verwijt dat de priester zijn plaats niet weet. Dat hij kerk en maatschappij niet hun eigen, juiste plaats laat. Wat dit in het innerlijk van de priester teweegbrengt, blijft voor de lezer tot het eind een verrassing.

Idealen
Al vanaf het begin intrigeert de roman. De motregen en de wind in combinatie met de donkere aankomst in het primitieve dorp strijden met de hooggestemde idealen van de jonge priester. Hij is echter niet bereid zijn oor bij de praktijk te luisteren te leggen en eist het onmogelijke van zichzelf, omdat hij de vooraf gestelde doelen wil blijven nastreven. Hij rekent erop dat een aanhoudend consequente, rechtvaardige houding vanzelf volgelingen zal opleveren.

Toch laat de rauwe werkelijkheid zich niet combineren met de idealen van de pas afgestudeerde man en de lezer wordt steeds meer benieuwd naar de verhouding tussen die twee. Als zelfs zijn voorganger, een oude priester, hem erop wijst dat hij zijn hoogstaande idealen meer moet laten varen om te overleven in deze samenleving, wordt die raadgeving in de wind geslagen. De jonge priester is wars van elke flexibiliteit: er is immers maar één rechtvaardige weg.

Het is verrassend en heel mooi dat deze jonge priester als hoofdpersoon gaandeweg toch de onvoorwaardelijke sympathie krijgt van de lezer omdat hij kiest voor de underdog in de maatschappij, zelfs al gaat dit compleet ten koste van zijn eigen persoon en positie. Hij volgt Christus tot het uiterste. Hij vindt dan ook totale rust in zijn geweten, zelfs al begrijpt zijn eigen leidinggevende, de bisschop, zijn motieven totaal niet.

De priester ervaart spaarzame momenten van echt geluk, zélfs in het midden van de massa. Als de verdachte Anacleto door middel van een vermoeiende bergtocht in veiligheid gebracht moet worden, voelt hij een allesoverheersend geluksgevoel. Hij ziet de mensen als middel om Christus’ kruis waardig te zijn. Zelfs de berisping die volgt kan hem niet uit die roes halen. De massa blijft hem lief, omdat die hem de kans gegeven heeft om Christus na te volgen. En dat kan hem door niemand afgenomen worden.

Eenling
De priester leent zich voor identificatie: hij keert zich als eenling tegen de massa. Hij werpt zich op als verdediger van het slachtoffer en zet zich zelfs in zijn plaats. Neemt alle schande en afkeer op zich om de rechtvaardigheid te dienen. Dat geeft iets extra’s aan deze roman, die qua stijl en woordkeus al boeit. Dat de lezer in het begin af en toe moet terugbladeren naar het ”overzicht van hoofdrolspelers” om de personen en hun politieke gezindheid na te slaan, moet dan maar voor lief genomen worden.