De politie verrichtte arrestaties. De samenleving reageert natuurlijk divers. Waarschijnlijk zijn er ouderen die sussend opmerken: „Als ze ouder en wijzer worden, gaat ’t wel over.” Anderen bespeuren in de acties iets van anarchie.De bezwaren van de leerlingen hebben iets redelijks. Scholen schijnen geplaagd door van hogerhand opgelegde verplichtingen. Dat kan leiden tot onhandige roosters zonder concrete toename van het aantal echte lesuren. Het valt te begrijpen dat scholieren een hekel hebben aan loze tussenuren. Hoewel dat probleem niet overal even groot is. Ook vormt dat geen reëel motief voor het recht tot opstand. Of wilde een aantal leerlingen ’gewoon’ een rel schoppen?

In september sprak het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) met het ministerie van Onderwijs. Het comité, dat wil zeggen: zeven jongens en meisjes van 14 tot 17 jaar. Het comité eiste dat het aantal lesuren onmiddellijk omlaag zou gaan. Waar leren jongeren eisen? Die vraag legt het gedrag van de scholieren neer in elke Nederlandse huiskamer. Scholieren leren eisen via allerlei sociale verbanden. Thuis. En door het lezen over politiek. Door beïnvloeding via media.

Het leren omgaan met hindernissen en tegenslagen vormt niet de sterkste kant van onze cultuur. En eisen ontspringen niet zelden aan een individualistisch ingesteld denkpatroon. Veel mensen menen dat gezag van betrekkelijk belang is. ”In principe ben ik eigen baas”. Menigeen -ouderen vormen vaak het voorbeeld- wil zich primair plezierig voelen. Zo krijgt de samenleving ’n koekje van eigen deeg. Laat de gereformeerde gezindte zich niet beter wanen.

Hoe leert de samenleving dan mensen omgaan met niet-ingewilligde eisen? Via acties. De recente demonstratie in Groningen maakte deel uit van een actie van het LAKS. Dan kunnen dingen zomaar uit de hand gaan lopen. Als docenten worden geschopt en geslagen. Nu distantieert het LAKS zich van datgene wat het comité -of zijn het vooral de oudere beleidsmedewerkers- zelf aanzwengelde. Is het niet een beetje laf van het LAKS om zo de verantwoordelijkheid te ontlopen?

In Nederland bestaat pas sinds 1900 leerplicht. Vanaf een halve eeuw geleden moesten jongeren langer naar school. Menig vader uit de polder vond dat helemaal niet nodig. Laten wij echter anno 2007 niet vergeten dat onderwijs een van de voorrechten is van de westerse wereld. Mensen in landen als Pakistan of Colombia hebben vaak geen kans om te leren lezen of schrijven. Dus van het bewust bouwen aan enige maatschappelijke status kan geen sprake zijn.

Er was ooit een tijd dat doorleren -zo heette dat- ook in Nederland een voorrecht was. Doorgaans bestond alleen voor kinderen van meer gegoede burgers de mogelijkheid om naar een hbs, of een gymnasium te gaan. Gebrek aan geld of visie verhinderde jongeren een universitaire studie te volgen. Soms tekende hen dat voor het leven. Het was voor een polderjongen een zeldzaamheid als hij zo’n kans kreeg. Zouden wij dan niet een ietsje soepeler mogen omspringen met het ongemak dat aan sommige opleidingen is verbonden?

Zulk gedrag begint overigens niet met zware woorden tegen actievoerende scholieren. Het begint niet met strafmaatregelen. Het begint thuis, waar ouders hun kinderen van jongs af bijbrengen en voorleven dat welvaart een zegen is. Als het belang van de Bijbel als leefregel in ons gezin afneemt, kunnen tegenstellingen en conflicten tussen mensen thuis en in de samenleving zich scherper manifesteren.