Libanon stevent af op machtsvacuüm
BEIROET - Bernard Kouchner, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, was met veel enthousiasme aan zijn opdracht begonnen. Frankrijk zou slagen waar tot dusver iedereen gefaald had: de koppige Libanese politici tot een akkoord bewegen over het kiezen van een nieuwe president.
Maar de beelden van Kouchners eerste bezoek aan Libanon, toen hij voor de plaatselijke camera’s de traditionele ”dabke” danste, lijken intussen tot een ver verleden te behoren. Ze zijn vervangen door het beeld van een boze, met de vinger wijzende Kouchner dat eerder deze week op de voorpagina’s prijkte. „Iedereen was akkoord”, zei een zichtbaar boze Kouchner maandag. „Nu ben ik verbouwereerd. Frankrijk is verbouwereerd. Er is iemand die de boel blokkeert.” En Kouchner waarschuwde dat Frankrijk „de hele wereld zal laten weten wie verantwoordelijk is voor deze situatie.”De situatie is dat het Libanese parlement uiterlijk morgen een nieuwe president moet kiezen. Dan loopt immers het mandaat af van de huidige president, de pro-Syrische Emile Lahoud. Binnen het Libanese consensusmodel moet de president altijd een maronitische christen zijn, net zoals de eerste minister altijd een soennitische moslim is en de parlementsvoorzitter een sjiitische moslim.
Maar de Libanese christenen zijn momenteel verdeeld tussen de prowesterse regeringspartijen, het 14 maartblok, en de partij van oud-generaal Michel Aoun, die in 2005 een monsterverbond sloot met de sjiitische partij (en guerrillabeweging) Hezbollah, het zogeheten 8 maartblok.
Deze maand zijn de presidentsverkiezingen keer op keer uitgesteld, omdat de oppositie weigerde het nodige quorum te leveren, tenzij er een voorafgaand akkoord bestaat over een presidentskandidaat waarmee zij kan leven.
De president moet in het parlement verkozen worden met een tweederdemeerderheid. De huidige regering kan hooguit een gewone meerderheid leveren, en om te voorkomen dat die nog verder wordt uitgehold door moordaanslagen zoals die op parlementariër Antoine Ghanem op 19 september, hebben de meeste parlementariërs van het regeringsblok hun intrek genomen in het streng beveiligde, luxe hotel Phoenicia.
Het gevaar nu is dat het regeringsblok zijn dreigement uitvoert om zo nodig met een eenvoudige meerderheid een nieuwe president te kiezen. De oppositie zou dan prompt weigeren om zo’n nieuwe president te erkennen, en het piepkleine Libanon zou met twee rivaliserende presidenten en twee regeringen opgezadeld zijn. Een rampscenario, waarvoor niet alleen Libanon, maar de hele wereld bevreesd is.
De straten van Beiroet toonden de afgelopen dagen opnieuw een vertrouwd beeld, dat van soldaten in tanks die de voornaamste kruispunten bemannen. De Libanezen lieten zich tot voor kort eerder geringschattend uit over het nationale leger. Maar in het voorbije jaar heeft het leger het respect van de bevolking verdiend: door in januari het straatgeweld te bedwingen, en door de martelaars die het heeft geleverd in de strijd tegen de terreurgroep Fatah al-Islam afgelopen zomer. De naam van legerbevelhebber Michel Sleiman valt regelmatig als het hoofd van een tijdelijk militair bewind dat de macht zou kunnen overnemen als de politici het niets eens worden.
Sleiman sprak eerder deze week zijn troepen toe. „Sla geen acht op wat er momenteel aan de hand is”, zei Sleiman. „Uw enige plicht is het verdedigen van het vaderland.” En hij waarschuwde: „Elke daad van agressie, en elk wapen dat gericht wordt op andere Libanezen, moet beschouwd worden als landverraad.”
De internationale gemeenschap doet er alles aan om een scenario te voorkomen waarin het leger een rol zou moeten spelen. Vorige week bracht VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon nog een bezoek aan Libanon. Bernard Kouchner heeft zijn vertrek voor onbepaalde tijd uitgesteld en krijgt het gezelschap van zijn Spaanse en Italiaanse collega’s. De Franse president Nicolas Sarkozy belde woensdag persoonlijk met enkele vooraanstaande Libanese politici in een poging om de impasse te doorbreken.
Eerder deze week was ook de secretaris-generaal van de Arabische Liga, Amr Moussa, in Beiroet. Maar een gezamenlijke persconferentie van Kouchmer en Moussa gisteravond werd op het laatste moment afgelast, en Moussa verliet Beiroet zonder dat een oplossing in zicht was.
Ook de Verenigde Staten zijn bang dat Libanon afstevent op een machtsvacuüm waarin de huidige prowesterse regering aan invloed zou verliezen. Washington steunt het Franse initiatief, maar legt de schuld voor de impasse onomwonden bij Syrië, dat Libanon tot voor twee jaar bezet hield. „Syrië moet ermee ophouden zich te bemoeien met Libanon, en moet de Libanezen toelaten zelf hun president te kiezen”, zei minister Condoleezza Rice woensdag.