In memoriam: Ian Smith (1919-2007)
KAAPSTAD - De voormalige leider van Rhodesië, het huidige Zimbabwe, Ian Smith, is dinsdag op 88-jarige leeftijd overleden in het Zuid-Afrikaanse Kaapstad. Smith kwakkelde al geruime tijd met zijn gezondheid. Onlangs werd hij door een beroerte getroffen.
Onder de voormalige RAF-gevechtspiloot Smith verklaarde Rhodesië zich op 11 november 1965 onafhankelijk van Groot-Brittannië, om te voorkomen dat de blanke minderheid de macht aan de zwarte meerderheid moest afstaan. De onafhankelijkheid werd internationaal echter niet erkend en de Verenigde Naties kondigden economische sancties af.Smith liet duizenden zwarte leiders gevangenzetten en dreef talrijke anderen in ballingschap. Hij kondigde draconische maatregelen af om de burgerlijke vrijheden te beperken en de toch al makke pers te breidelen. In 1970 riep hij een republiek uit met een op ras gebaseerde grondwet. Twee jaar later verklaarde hij de oorlog aan zwarte nationalistische guerrillastrijders.
Maar na veertien jaar sancties en zeven jaar strijd die aan 40.000 mensen het leven had gekost omarmde Smith gematigde zwarte nationalisten. Hij wist bisschop Abel Muzorewa over te halen om met hem een regering van nationale verzoening te vormen, maar de rest van de wereld liet zich daar niet door overhalen om de sancties op te heffen
In 1980 ging Smith uiteindelijk door de knieën en werden onder Britse leiding alsnog verkiezingen gehouden voor een onafhankelijk Rhodesië. Het land werd omgedoopt in Zimbabwe met Robert Mugabe als premier.
Smith werd oppositieleider, maar zijn steun onder de blanke bevolking nam gestadig af. In 1987 maakte Mugabe een einde aan de praktijk van twintig gereserveerde zetels voor blanken, waarna Smith zich terugtrok op zijn boerderij. In 2005 verhuisde hij naar Kaapstad, waar veel blanke Zimbabwanen wonen.
Tot op het laatst toonde hij zich een fel tegenstander van Mugabe, die zich in een kwarteeuw tot een ware despoot heeft ontpopt en zijn land in grote armoede heeft gestort.
Smith heeft nooit spijt gehad van zijn handelen. „De levensstandaard, het onderwijs en de huisvesting van de zwarte bevolking in Rhodesië was beter dan waar dan ook in Afrika”, aldus Smith. Smith was ervan overtuigd dat de bevolking het beter zou hebben gehad onder zijn regering dan onder die van Robert Mugabe en zijn ZANU-PF-partij. In deze mening stond hij bepaald niet alleen.
De Zimbabwaanse regering heeft in een reactie op zijn dood laten weten dat Smith niet gemist zal worden. Hij was een hardnekkige racist die met zijn starre houding verantwoordelijk was voor de dood van talloze mensen, zei onderminister van Informatie Bright Matonga. „Wij hebben hem regelmatig de verzoenende hand toegestoken, maar die heeft hij nooit geaccepteerd”, aldus Matonga.