Frans calvinisme vooral gered door gewone mensen
VEENENDAAL - Toen de predikanten verdwenen, werd naar de mens gesproken het calvinisme gered door het „profetisme” van gewone mensen. Dat zei prof. W. J. Ouweneel maandag op het Ichthus College in Veenendaal.
Ouweneel was door de onderwijssecties Frans en geschiedenis uitgenodigd om een lezing te houden in verband met een zogenoemd hugenotenproject.In zijn lezing gaf hij vooral aandacht aan de meest bizarre periode van de hugenotengeschiedenis in Frankrijk, waarover hij twee romans schreef.
De hoogleraar vroeg de leerlingen wat er zou gebeuren als opeens alle predikanten in Veenendaal zouden wegvallen. „Jullie zouden waarschijnlijk preken gaan lezen. Maar zou je dat ook doen als alle kerken gesloten zouden worden?”
Ouweneel stelde dat de hugenoten, toen ze hun godsdienstvrijheid kwijtraakten, in zo’n situatie terechtkwamen. Zij moesten de moeilijke keuze maken tussen bekering tot het katholicisme, vluchten naar het buitenland, of ondergronds doorgaan. Velen werden voor het oog rooms-katholiek, maar lazen thuis uit de Bijbel. Gaandeweg verwaterde dat echter.”
Toen ontstond het unieke fenomeen van het profetisme. „Op veel plaatsen tegelijk raakten ongeletterde mensen, soms zelfs pubers, tijdens geheime bijeenkomsten in trance. Ze spraken dan perfect Frans, hoewel hun moedertaal Languedocs was. De centrale boodschap was dat zij uit de Rooms-Katholieke Kerk moesten wegblijven.”
Deze profeten bedienden soms ook het heilig avondmaal, zei prof. Ouweneel, maar ze doopten niet. Ook werden er verschillende profetische, soms bizarre voorspellingen gedaan, waarbij sommige letterlijk uitkwamen, maar andere ook in het geheel niet. Het profetisme maakte de vervolgde hugenoten weer vurig en redde daarmee het calvinisme in Frankrijk.”
Ouweneel zei niet te geloven dat alles uit die periode uit de Geest was. „Het was soms wel erg geëxalteerd; een vermenging van Geest en vlees, zoals vaker gebeurt.”
Grote waarde hecht hij aan het oordeel van de calvinist ds. Claude Brousson. Deze vluchteling ging als enige predikant terug naar Frankrijk, onder meer om het profetisme te onderzoeken. In zijn rapport noemde hij ook de nadelen, maar globaal was hij er positief over. Overigens riepen de profeten niet op tot geweld, maar was de camisardenstrijd in de eerste plaats bedoeld om de aandacht van de koning te trekken. De hoop daarbij was dat de „misleide” koning zou merken dat er toch nog hugenoten waren en hun weer godsdienstvrijheid zou geven.”