Thema van de bijeenkomst was ”Zo zegt de Heer(e) - over kerkelijk gezag in een (keuze)maatschappij”. Dr. Bodar, priester in Rome en bijzonder hoogleraar in Tilburg, poneerde dat de van de apostelen stammende overlevering in de kerk groeit onder bijstand van de Heilige Geest. „Het gezag ligt in de Bijbel, maar de traditie verheldert de Bijbel.”De kerk moet zich volgens Bodar altijd hervormen. „In de zestiende eeuw bleek dit weer eens te meer nodig. Zo staat in 1517 Luther tegen de kerk op en stelt de misstanden aan de kaak. Helaas is het gevolg opnieuw splitsing geworden. Rome en Reformatie vervreemdden van elkaar. Met de Heidelbergse Catechismus aan de ene zijde en het Concilie van Trente aan de andere zijde is het onderlinge gesprek tot het midden van de twintigste eeuw uitgebleven.”

Sinds het Tweede Vaticaans Concilie is de bereidheid tot dialoog levend geworden. „Pas nu pogen christenen uit beide tongvallen elkaars traditie, elkaars geloofsoverlevering werkelijk te leren kennen. Niet alleen katholieken, ook protestanten kennen traditie. Het door de Reformatie beleden ”sola Scriptura” is evenzeer omgeven door de commentaren van haar stamvaders en andere gezaghebbenden als het Bijbellezen in de Romana door de commentaren van kerkvaders en kerkleraren.”

Het kan volgens Bodar geen kwaad dat protestanten meer dan voorheen ook andere schrijvers uit de nog ongedeelde kerk kunnen lezen. „Want slechts een gedeelte van hun traditie vangt aan in de zestiende eeuw, de rest vijftien eeuwen eerder.”

Alleen het Woord
Dr. Stefan Paas, theoloog en missionair toeruster in Amsterdam, belichtte het kerkelijk gezag vanuit de protestantse of gereformeerde traditie. Het enige gezag dat protestanten erkennen, is het gezag van het Woord van God. „Alle andere gezag is afgeleid. Een dominee kan nooit zeggen: Het is zo omdat ík het zeg. Hij heeft alleen gezag voor zover hij doet en zegt wat het Woord zegt. En geen gemeentelid kan zich veroorloven om te zeggen: De dominee zal het wel weten, hij heeft ervoor geleerd. Dat is niet protestants.”

Protestanten zeggen: Iedere gelovige heeft toegang tot dit Woord. „En de predikant zal daarnaar moeten luisteren, in het pastoraat, in discussies, op catechisatie. Het Woord woont in de gemeente, niet in de pastorie.”

Iets met macht afdwingen, is geen gezag. „Als je het zo bekijkt, moet er in de kerk wel heel veel ruimte zijn voor gezag. Immers, wat voor dwangmiddelen hebben we nu helemaal in de kerk? De kerk is pas echt een plaats waar we kunnen laten zien wat gezag is, zonder echte macht.”

Toch is er wel degelijk sprake van macht in de kerk, maar meer verborgen en meer manipulatief. Paas noemde twee voorbeelden: angst voor de hel en sociale controle van de familie. „Ik heb me er vaak over verbaasd hoe ontzettend onmondig en angstig veel oudere kerkleden in de orthodoxe kerken kunnen zijn. Telkens weer moet men gerustgesteld, getroost, bemoedigd worden, behandeld als een kind. Het stemt me soms droevig, eerlijk gezegd.”

Mondiger
Protestanten zouden gewoon heel blij moeten zijn als mensen mondiger worden en zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun heil en „minder vaak ja en amen knikken.” „Ongetwijfeld zullen er ook mensen afhaken, heel wat zelfs. Maar het zou ook kunnen betekenen dat er meer gelovigen opstaan die gaan voor de zaak, die hun zielenrust niet uitbesteden aan de predikant en die proberen volwassen om te gaan met God. En dan kun je toch zeggen: hoe minder macht, hoe meer gezag.”

Is bij de Rooms-Katholieke Kerk de hiërarchie allesbepalend, zonder enige democratische inbreng? zo vroeg een aanwezige aan Bodar. „Leken zijn onmondig.” Nee, zegt Bodar. „Onmondigheid staat niet tegenover de structuur. Democratie is bij ons veel meer aan de orde dan u vermoedt. In het Vaticaan wordt veel gediscussieerd voordat een document de wereld ingaat. Bij de huidige paus is dat veel meer dan bij de vorige paus.”

De RK-Kerk heeft een zekere „protestantisering” meegemaakt, aldus Bodar. Gelukkig is dat volgens hem voorbij. „De kerken die traditioneel de liturgie vieren, zitten allemaal vol. Natuurlijk krijgen de leken bij ons meer macht. Een bisschop of kardinaal kan niet alles doen. Maar de RK-Kerk is een wereldkerk waarmee we rekening moeten houden als er richtlijnen worden gegeven. Er is een gezonde spanning tussen theorie en praktijk, al moet die spanning ook lokaal worden vertaald. Een priester houdt een monoloog in de kerk, maar is een lam in de biechtstoel.”