Dat aids en tuberculose vaak samen voorkomen, is bekend. Een derde van de 40 miljoen seropositieven wereldwijd is ook besmet met tuberculose. Het immuunsysteem van hiv-dragers takelt steeds verder af en kan niet ook nog eens weerstand bieden aan de erg besmettelijke tuberculose.In Afrika bezuiden de Sahara heerst een echte hiv-tuberculosecrisis. De helft van alle nieuwe gevallen van tuberculose wordt onder hiv-dragers opgetekend. Op veel plaatsen kan de ondergefinancierde en zwaarbelaste gezondheidszorg de extra uitdaging niet aan. Er is ook niet genoeg kennis en geld aanwezig om de strijd tegen de voor aidslijders meestal fatale ziekte goed te voeren, zo staat in een nieuw rapport van het Amerikaanse Forum for Collaborative HIV Research dat deze maand verscheen.

Ook in andere delen van de wereld volgt tuberculose de weg die door aids wordt gebaand. „We weten te weinig en werken niet genoeg samen om de gecombineerde epidemie een halt toe te roepen”, zegt Veronica Miller, directeur van het Forum for Collaborative HIV Research en coauteur van het rapport. „Programma’s voor de strijd tegen de twee ziekten en de financiering van onderzoek ernaar volgen compleet andere kanalen. Daardoor hebben we kansen gemist om de twee ziekten samen aan te pakken.”

Volgens Miller is er weinig geld voor onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen en diagnosetechnieken voor tuberculose, „al zijn ze dringend nodig. Vooral in zwart Afrika dringt de tijd.” Het aantal nieuwe besmettingen ligt er erg hoog en er zijn ook tuberculosevarianten in opkomst die resistent zijn tegen de gangbare geneesmiddelen.

Tuberculose wordt overgedragen via hoesten, niezen, spuwen of spreken. Als de ziekte niet tijdig wordt opgemerkt, wat bij seropositieven vaak het geval is, besmet een drager in Afrika gemiddeld twintig tot dertig mensen. Tuberculosebacteriën kunnen ook latent aanwezig blijven en dan weer geactiveerd worden als het immuunsysteem van de drager verzwakt, bijvoorbeeld door de besmetting met hiv.

Voor Afrikaanse seropositieven is tuberculose meestal de voorbode van een spoedige dood; 90 procent van hen sterft binnen een paar maanden. „Hun immuunsysteem is te zwak om het tegen hiv en tuberculose op te nemen”, legt Stephen Lawn, onderzoeker aan de universiteit van Kaapstad, uit. Andere besmette personen kunnen de ziekte overwinnen door een antibioticakuur van zes maanden.

„We moeten overal samen uitkijken naar hiv en tuberculose”, oordeelt Miller. „Als iemand getest wordt voor de ene ziekte, zouden we meteen ook de test voor de andere ziekte moeten uitvoeren.”

De auteurs van het rapport bevelen de internationale gemeenschap aan meer te investeren in onderzoek naar de wisselwerkingen tussen geneesmiddelen tegen tuberculose en aids. In theorie moeten aidsremmers ook beletten dat latente vormen van tuberculose weer actief worden. Er moeten ook meer en betere mogelijkheden komen om patiënten langdurig te volgen -wat nodig is bij de behandeling van de twee ziekten- en om resistentie tegen sommige geneesmiddelen snel op te sporen.