Het ziet ernaar uit dat de uiterste termijn voor het bereiken van het genoemde doel wordt verschoven naar 2006. In de nieuwe benadering dient dat deel van het tekort dat niet samenhangt met de zwakke conjunctuur in ieder geval jaarlijks met minimaal 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te dalen, zo vermeldt de notitie. Voor landen met een grote kloof tussen uitgaven en inkomsten of met een nog steeds omvangrijke staatsschuld zullen zwaardere saneringsverplichtingen van kracht zijn.

De spelregels in het kader van het zogeheten stabiliteitspact gelden voor de twaalf overheden die deelnemen aan de monetaire unie. Ze zijn erop gericht een verlies aan vertrouwen in de gemeenschappelijke munt als gevolg van onvoldoende budgettaire discipline te voorkomen. Kern ervan is het voorschrift dat het negatieve saldo de grens van 3 procent niet mag overschrijden. Gebeurt dat wel, dan treedt een procedure in werking die kan resulteren in een fikse boete. De bepalingen op dit cruciale punt zullen niet veranderen.

De Commissie stelt aanpassingen in het regime voor onder druk van de economische omstandigheden. De groei in de eurozone valt dit jaar beduidend lager uit dan eerder werd verwacht. Zij zal waarschijnlijk onder de 1 procent blijven. Daardoor kampen veel EU-partners met een stijgend saldo. Brussel acht in dit klimaat de ambitie om in 2004 evenwicht te verwezenlijken niet langer realistisch.

In Portugal is het gat in de begroting in 2001 al uitgedijd tot 4,1 procent. Duitsland en Frankrijk verkeren eveneens in de gevarenzone. Het dagelijks bestuur van de Unie sluit niet uit dat ook onze oosterburen, mede door de onvoorziene uitgaven in verband met de overstromingen, er niet in slagen het deficit te beperken tot onder de 3 procent. In Italië zal de uitkomst volgens de jongste berekeningen de aanvankelijke prognose met een vol procent overtreffen.

Over een versoepeling van het stabiliteitspact doen al lange tijd speculaties de ronde. Politici in Italië en Frankrijk pleitten openlijk voor minder strikte normen. De ministers van Financiën, die uiteindelijk beslissen over wijzigingen op dit terrein, benadrukten enkele weken geleden echter nog dat zij de bestaande afspraken wensten na te leven.

Commissaris Solbes (Economische en Monetaire Zaken) wil in de toekomst een aanpak waarbij meer rekening wordt gehouden met de conjunctuurcyclus. Tekortverhogingen die rechtstreeks voortvloeien uit schommelingen in de economie blijven in die benadering buiten beschouwing. Alle nadruk ligt dan op de structurele positie van de overheidsfinanciën.

Het ministerie van Financiën in Den Haag reageert onaangenaam verrast op de discussie binnen de Europese Commissie. „Mocht dit waar zijn, dan zijn wij daar zeer ongelukkig mee”, aldus een woordvoerder. Hij wijst erop dat veel lidstaten, waaronder Nederland, de afgelopen jaren hun uiterste best hebben gedaan om begrotingsevenwicht te bereiken. De EU-bewindslieden vergaderen over twee weken.