De protesten van de afgelopen week in Tbilisi deden onmiddellijk denken aan de gebeurtenissen van vier jaar geleden. Toen was het Saakasjvili zelf die als oppositieleider de demonstranten aanvoerde. Zij eisten destijds het aftreden van toenmalig president Eduard Sjevardnadze, die werd beticht van grootschalige fraude bij de parlementsverkiezingen. De Rozenrevolutie leidde er uiteindelijk toe dat Sjevardnadze zijn biezen moest pakken en ”Misha” het presidentiële stokje overnam. Bij de presidentsverkiezingen kreeg hij niet minder dan 96 procent van de stemmen.Precies vier jaar later is het Saakasjvili die wordt geconfronteerd met grootschalige protesten. Naar schatting tussen de 50.000 en 100.000 mensen -op een bevolking van 4 miljoen zielen- kwamen vorige week in het centrum van de Georgische hoofdstad bijeen om tegen het staatshoofd te demonstreren. De rozen van vier jaar geleden bleken te zijn verwelkt.

In tegenstelling tot zijn voorganger wilde Saakasjvili, die repte van een Russische couppoging, niet van wijken weten. Op 7 november maakte de oproerpolitie met waterkanonnen en traangas een einde aan de betogingen en kondigde de regering de noodtoestand af - tot grote verbijstering van Europa en de Verenigde Staten. De politie trad niet bepaald zachtzinnig op. Van de ongeveer 500 gewonden die er vielen -onder wie de Georgische ombudsman- lagen er de volgende dag nog meer dan 100 in het ziekenhuis. Daarnaast haalden de autoriteiten onafhankelijke televisiezenders uit de lucht, waaronder het station Imedi.

Imedi is eigendom van de zakenman Badri Patarkatsisjvili, die algemeen wordt beschouwd als de drijvende kracht achter de protestdemonstraties. De zender zond vorige week maandag een interview uit met ex-minister van Defensie, Irakli Okroeasjvili, die een nieuwe impuls gaf aan de protesten. Tijdens het vraaggesprek beschuldigde Okroeasjvili de president onder meer van betrokkenheid bij de moord op ex-premier Zoerab Zjvania, die in februari 2005 onder verdachte omstandigheden om het leven kwam - overigens zonder bewijs te overleggen. Imedi blijft ook na vrijdag gesloten. Een rechtbank heeft de vergunning van het station inmiddels ingetrokken.

De oppositiepartijen zien hierin het zoveelste bewijst dat Saakasjvili uit weinig beter hout is gesneden dan zijn autoritaire voorganger Sjevardnadze. Hoewel de meeste partijen niet in het parlement zijn vertegenwoordigd, eisen ze meer inspraak. Ze roken hun kans bij de parlementsverkiezingen die oorspronkelijk voor komend voorjaar stonden gepland en waren dan ook uiterst verbolgen over het feit dat de regering die onlangs met een halfjaar uitstelde.

Kritiek heeft de oppositie verder op het sociaaleconomische beleid van de huidige regering. Naar Amerikaans voorbeeld voert Saakasjvili een neoliberaal beleid. Dat levert Georgië weliswaar dit jaar een economische groei op van rond de 14 procent plus de wereldtitel ”hervormingskampioen” van de Wereldbank, maar de gewone Georgiërs worden hiervan niets wijzer. Integendeel, tussen 2004 en 2006 is het aantal armen onder de bevolking met 4 procent gestegen tot 40 procent, en ligt de werkloosheid veel hoger dan het officiële cijfer van 14 procent.

Ook onafhankelijke waarnemers hebben vragen bij het beleid van Tbilisi. Zij constateren dat er op het terrein van de democratie nog maar weinig vooruitgang is geboekt. De vrijheid van de media is sterk ingeperkt, leden van de oppositie worden opgepakt en er is een aantal duistere politieke moorden gepleegd. Ook bloeit de corruptie in kringen rond de president.

Kritiek komt er eveneens van de kant van de NAVO. Vorige maand benadrukte NAVO-secretaris-generaal De Hoop Scheffer de noodzaak van meer politieke transparantie en versterking van de rechtsstaat, wil Georgië het felbegeerde lidmaatschap in de wacht slepen.

Dat alles neemt niet weg dat er ook bij de rol van de oppositie de nodige vraagtekens zijn te zetten. Niet in de laatste plaats bij Badri Patarkatsisjvili. De naar verluidt rijkste man van Georgië onderhoudt nauwe banden met de omstreden Russische oligarch Boris Berezovski, die evenals hijzelf wordt vervolgd door de Russische justitie. Critici beweren dat Patarkatsisjvili de staat doelbewust wil verzwakken, zodat grote ondernemers rustig hun gang kunnen gaan.

De omstreden zakenman hoopt zijn slag te kunnen slaan bij de vervroegde presidentsverkiezingen van 5 januari, die Saakasjvili vorige week onverwacht uitriep. Of de in het buitenland verkerende Patarkatsisjvili zich ook daadwerkelijk als presidentskandidaat zal presenteren staat nog te bezien, omdat hij in eigen land een arrestatie riskeert op verdenking van het beramen van een staatsgreep.

Wie het zeker tegen Saakasjvili zal opnemen, is wijnondernemer en parlementslid Levan Gatsjetsjiladze, kandidaat namens de samenwerkende oppositiepartijen. Of hij in staat zal zijn de zittende president uit het zadel te stoten is echter zeer twijfelachtig, mede vanwege diens sterke greep op de media. Voor de regering is het in elk geval zaak iedere vorm van manipulatie bij de samenstelling van de kiescommissie en de opstelling van de kandidaten- en kiezerslijsten te vermijden. Anders is het niet uitgesloten dat de Georgiërs opnieuw de straat opgaan.