Alhoewel de 67-jarige Müntefering voor zijn besluit algemeen respect krijgt, komt het op een politiek gevoelig moment. Zijn partij ligt steeds meer op confrontatiekoers met de CDU en het lijkt geen toeval dat Müntefering zijn aankondiging deed nadat Merkel de avond ervoor zijn stokpaardje, het minimumloon, onverwacht had laten struikelen bij topoverleg tussen de partijen. Bij zijn aftreden toonde hij zich dan ook teleurgesteld en SPD-leiders spraken zelfs van „woordbreuk” van Merkel. Een minimumloon voor de postsector leek een beklonken zaak tussen de partijen en was voor de afgetreden vicekanselier een prestigekwestie.Toch gold Müntefering als vertrouwenspersoon van Merkel en beiden waardeerden elkaar zeer. Zij vormden de stabiele basis van de ”grote coalitie”, zoals de regering van CDU/CSU en SPD wordt genoemd. Met het vertrek van Müntefering is ook het vertrouwen dat de coalitie de rit uitzit, twijfelachtig geworden.

Dat ligt volgens politieke waarnemers vooral aan het besluit van partijvoorzitter Kurt Beck om niet in het kabinet plaats te nemen, maar de vacante post aan de taaie en gedegen onderhandelaar Scholz over te laten. Daarmee wil Beck volgens specialisten de handen vrijhouden om de SPD als linkser en socialer te profileren en tegen de CDU af te zetten. Dat moet de SPD aan betere cijfers in de peilingen helpen.

De rol van vicekanselier wordt nu door een andere voormalige vertrouweling van de vorige bondskanselier Gerhard Schröder overgenomen, de huidige minister van Buitenlandse Zaken en de populairste sociaaldemocratisch politicus, Walter Steinmeier.

Müntefering was samen met Schröder de architect van de ingrijpende sociale hervormingen in 2003. Die moesten de snel stijgende werkeloosheid het hoofd bieden en de sociale voorzieningen betaalbaar houden. Toen een herstel van de arbeidsmarkt aanvankelijk uitbleef, kreeg Schröder bij de verkiezingen in 2005 de rekening gepresenteerd en werd de CDU van Merkel de grootste partij.

Na Schröders vertrek nam Müntefering het roer in zijn partij over en ging een coalitie ”op ooghoogte” aan met Merkel. Het hervormingspakket Agenda 2010 begon te werken en effende de weg voor een snelgroeiende werkgelegenheid en het aantrekken van de economie. Een bittere pil moest ”Münte”, zoals hij in de volksmond wordt genoemd, slikken op de laatste partijdag van de sociaaldemocraten. Om haar sociale gezicht te redden besloot de SPD de straffe teugels van de hervormingen te laten vieren. Oudere werklozen zouden meer worden ontzien, zeer tegen de zin van Müntefering, die ’zijn’ hervormingen in gevaar zag komen.

Müntefering is echter een beroepspoliticus en schikte zich in de wil van de partij. Hij nam al in 1975 plaats in de Bondsdag, het parlement, en heeft alle posten binnen de partij doorlopen. In brede lagen van de bevolking had hij sympathie, mede door zijn onderkoelde ironie. „Partijvoorzitter zijn van de SPD is de mooiste functie na de paus”, meende hij op de persconferentie gisteren. Zijn eigen partijvoorzitterschap was van korte duur en eindigde twee jaar geleden tumultueus. Helemaal weg van het politieke toneel is Müntefering niet; hij blijft aan als parlementariër in de Bondsdag.