De grondzeiler dateert volgens de gevelsteen uit 1718. „Een in meerdere opzichten unieke molen”, zegt Peter van Leeuwen, secretaris van de stichting. „Er zijn maar weinig van dit soort molens gebouwd. Het bijzondere is dat deze molen het altijd deed, wind of geen wind. Er stond namelijk een motorhuis naast met een stoommachine. Die dreef de molenstenen aan als het niet waaide. De molen had begin vorige eeuw als enige een stofafzuigmachine. Want zelfs het stof van de molen werd nog hergebruikt, dat ging in diervoeders.”Na 1953 trad het grote verval in. De laatste molenaar vertrok en aan onderhoud werd niets meer gedaan. Van de wieken, de kap, het binnenwerk is weinig meer over. De romp vertoont grote gaten en is helemaal verzakt. Vorig jaar werd de molen provisorisch geconserveerd en waterdicht gemaakt om verdere aftakeling te voorkomen.

Na jarenlang onderhandelen met de erfgenamen kwam de molen vorig jaar in het bezit van de gemeente, die de molen in mei dit jaar voor het symbolische bedrag van 1 euro aan de stichting overdeed. Die ging naarstig aan de slag om 1,3 miljoen bij elkaar te brengen. Dankzij het miljoen dat vorige week werd binnengesleept is de stichting in één keer uit de zorgen.

Oud-wethouder J. C. Hage weet als adviseur hoeveel werk er al is verzet. „We hadden zeker tien tot vijftien jaar gerekend om het geld bij elkaar te sprokkelen.” Burgemeester A. J. Borgdorff is al even opgetogen. „Geweldig en dat nog wel in het Jaar van de Molen. Het scheelt ons een hoop zorgen, want laten we eerlijk zijn: er zijn nog een paar molens in Binnenmaas die dringend aan restauratie toe zijn.”

Ron Tieman, voorzitter van de stichting, is er nog steeds een beetje beduusd van. „Ongelofelijk, in één klap uit de zorgen. We gaan meteen aan de slag. Eind 2009 draait de molen weer in volle glorie.” Remco Tieman, zoon van Ron, zit als militair in Uruzgan. Hij maakte spontaan met z’n kameraden daar een spotje om de molen nog meer onder de aandacht van het publiek te brengen.

Dijkbewoner L. Boone woont al jaren vlak naast de molen. Hij zag het verval van de molen met lede ogen aan. „Ik heb de vorige molenaar en de kinderen goed gekend. Het ging er erg primitief aan toe, ze hadden geen gas of elektriciteit. Ze kookten op een simpel pitje. Het is voor de hele buurtschap fantastisch dat de molen weer in oude luister hersteld kan worden.”

Toeristisch gezien kan de herbouw ook interessant zijn, want het naburige Heinenoord herbergt het Streekmuseum en de bijbehorende museumboerderij Oost-Leeuwenstein. Eerste prioriteit voor Stichting Molencomplex Goidschalxoort wordt volgens secretaris Van Leeuwen het aanvragen van de monumentenvergunning. „Dat kan wel negen maanden duren. We moeten er dan stevig tegenaan, want we hebben afspraken met andere geldschieters dat de molen echt eind 2009 klaar moet zijn.”

De stichting heeft veel steun gehad van Vereniging De Hollandsche Molen. „Die hebben straks een heel ander probleem”, lacht L. Eeland, adviseur van de molenstichting. „Onze molenstomp werd altijd gebruikt als promotieobject om te laten zien hoe nodig restauratie van molens was. Het is de laatste echte molenruïne. De vereniging zal straks op zoek moeten naar een andere.”