Hollandser kon de locatie bijna niet zijn. Drie molens langs een zompige dijk, overvliegende zwanen, een miezerig regentje.Nog niet zo lang geleden was het uitzicht vanaf de Stompwijkseweg in Leidschendam ongetwijfeld vrij. Nu rukt Den Haag aan de einder op. De vraag is hoe lang het nog duurt voordat de molens zijn bereikt.

De plek werd uitgezocht om gisteren het langste fotoboek ter wereld te presenteren. Lengte: 140 meter. Hoogte: 60 centimeter. Gedrukt op vinyldoek. Met een hogeresolutieprinter van Hewlett Packard; de Designjet 9000.

Op commando pakten de ongeveer 65 molenaars van Zuid-Holland het doek op en presenteerden het aan de Commissaris van de koningin, Jan Franssen. Volgens de commissaris zijn molens een beeldmerk van Nederland. „Ze zijn een deel van onze identiteit. Veel Hollandse welvaart is aan de molens te danken.”

Het langste boek ter wereld is officieel aangemeld voor vermelding in het Guinness World Records Book. Het boek is er ook in gewoon formaat, onder de titel ”Molenrijk Zuid-Holland” (uitgeverij Watermerk, Lekkerkerk).

De ruim 450 kleurenfoto’s zijn van fotograaf Eppo W. Notenboom. In het nationale molenjaar bezocht hij alle 224 molens van Zuid-Holland en legde die met een analoge camera vast. Nederland herbergt in totaal 1200 molens; in Zuid-Holland staan de meeste.

Overbekend zijn natuurlijk de negentien knapen van Kinderdijk. Het zijn drie poldermolens en zestien boezemmolens. Deze laatste malen in twee groepen het overtollige water uit de polders van de Alblasserwaard via hoge boezems naar de naastgelegen rivier de Lek.

Deze voert het water af naar de Noordzee.

De molens van Leiden, Rijpwetering, Zevenhuizen en Schiedam zijn ook bekend; de laatste zijn de hoogste ter wereld. In Bleskensgraaf staat de grootste wipmolen van Nederland.

Den Arend in Bergambacht is gewild als trouwlocatie. Dirksland heeft zijn Eendracht, Goedereede de Windvang. De molen in Heinenoord kent een gietfoutje in de antieke bovenas, waardoor de 4 van het jaartal 1864 op zijn kop staat. Ook de gemeente Rotterdam heeft zijn molens. De Prinsenmolen in de wijk Hilligersberg heeft volgens het boek het traagst draaiende scheprad van Nederland.

Hoewel de meeste molens hun economische functies aan moderne machines moesten overdoen, draaien veel wiekendragers nog regelmatig. De oprukkende bebouwing is een gevaar voor de molen. De Laakmolen in Den Haag bijvoorbeeld kan uit bijna geen enkele windstreek meer voldoende wind vangen. Ook wordt de molen bedreigd door de toenemende infrastructuur van wegen, hoogspanningsleidingen, spoorlijnen en geluidswallen.

Van de molens in Zuid-Holland zijn er 221 rijksmonument. De onderhoudsstaat van 148 molens is goed, die van 54 matig en 22 molens zijn er slecht aan toe. Volgens commissaris Fransen staat de Zuid-Hollandse molen er al met al niet slecht voor. „Maar nog meer mensen moeten om molens gaan geven.”