Martin Ros is zaterdagochtend de eerste die -in de Tros Nieuwsshow- een beschouwing aan de CLK-beurs wijdt, vlak voordat hij persoonlijk afreist naar Zwolle. Hij heeft deze keer besloten kritisch te zijn: „Het nieuwste boek van Kuitert wordt omhooggehouden op een christelijke beurs, bij mensen die morgen allemaal drie keer naar de kerk gaan! Achterlijk! Heeft die man veertig jaar vorstelijk geprofiteerd van het gereformeerdendom, verklaart hij uiteindelijk het geloof failliet. Het was al schokkend genoeg toen hij schreef dat Jezus niet de Zoon van God was, maar nu heeft hij het eindpunt bereikt. ”Voor een tijd een plaats van God” heet zijn boek - en wat bedoelt hij daarmee? De mens! De mens is god.”

Zo groot is Ros’ verontwaardiging, dat hij zijn gram later op de dag ook over de CLK-medewerkers uitstort. Niet geheel terecht overigens. Navraag bij de stand van Kok -waaronder ook uitgeverij Ten Have valt- leert dat het boek van prof. H. M. Kuitert weliswaar de vorige dag gepresenteerd is, maar dat er op de beurs geen enkel exemplaar te bemachtigen valt. De mensen van Kok weten wel wat ze mee moeten brengen naar Zwolle…

Dat weet Martin Ros trouwens zelf ook. Zie de stand van de niet-christelijke uitgeverij Aspekt, voor het eerst aanwezig op de beurs. Uitgever Perry Pierik zit achter een tafel waarop vooraan de christelijk georiënteerde boeken van Robert Lemm, Willem Ouweneel en Willem Bouwman prijken. Meer op de achtergrond liggen uitgaven over de Tweede Wereldoorlog, en over Balkenende en het CDA. De aanbieding van Aspekt onthult echter welke boeken thuis zijn achtergebleven: ”Pijn en glorie van de polder” bijvoorbeeld, met Hollandse legenden over wielrenners, of ”Zomerzoet”, een nogal wulpse roman. En wat te denken van de nieuwste titel in het fonds? ”Vieze oude mannen”, in de serie Bibliotheca Erotica. Martin Ros -naast Pierik de drijvende kracht achter de publicaties van Aspekt- flirt bepaald niet minder met het bijbelgetrouwe CLK-publiek dan de uitgever die Kuitert om commerciële redenen in Kampen achterlaat.

Matthew Henry
Hoe interessant het ook is om te zoeken naar boeken die niet aanwezig zijn of niet verschijnen -uitgeverij Groen stelt de sensatiezoekers dit jaar teleur door géén omstreden boek over een of andere kerkelijke discussie te publiceren-, het gaat natuurlijk om alle titels die wél gepresenteerd worden.

Uitgeverij Ark vraagt in een presentatie terecht aandacht voor twee bijzondere boeken: ”Verklaar moslims de vrede” van Christine Mallouhi en ”Bevrijd uit Afghanistan” van Eberhard Mühlan. Het hele verhaal van de gijzeling van christelijke hulpverleners door de Taliban wordt in dat laatste boek uitvoerig uit de doeken gedaan, gebaseerd op gesprekken met alle betrokkenen. Volgens de schrijver hadden de Taliban de gijzelingsactie ingepast in hun plannen rond 11 september. Gijzelaars als wisselgeld: zolang de mensen van Shelter Now zich in Afghanistan bevonden, zouden de Amerikanen niet durven aanvallen.

Uitgeverij Den Hertog verrast met een nieuwe tekst van Matthew Henry, nog nooit eerder gepubliceerd. ”Vast en onverbroken” heet het boek, dat 29 preken over het genadeverbond bevat. Twee jaar geleden werd bekend dat de tekst -in het handschrift van Matthew Henry- in het bezit was van de Australische hoogleraar Allan Harman, wiens vader het in Engeland op een boekenmarkt ontdekte. Harman, hoofd van het Presbyterian Theological College in Melbourne, heeft de tekst getranscribeerd, de Latijnse passages in het Engels vertaald en er een inleiding bij geschreven. De Schotse uitgeverij Christian Focus was de eerste die het op de markt mocht brengen, waarop Den Hertog meteen de rechten voor een Nederlandse vertaling kocht.

Minstens zo interessant is het boek ”De Synode van Westminster, 1643-1649”, dat onder redactie van prof. dr. W. van ’t Spijker bij de Houtense uitgever verschijnt. Een hele rij deskundigen werkt eraan mee, en dat belooft het nodige inzicht in de theologie en de historische achtergronden van Westminster.

Christelijke reisgidsen
Verder voorziet uitgeverij Groen komend najaar in een behoefte door het eerste deel in een serie christelijke reisgidsen op de markt te brengen. Wie in het spoor van Maarten Luther door Duitsland wil reizen, kan voortaan bij dit handboekje terecht. En in een andere populaire Groen-serie, ”Praktisch en Pastoraal”, verschijnen binnenkort twee delen, respectievelijk over verslavingsproblematiek en over relatieproblemen tussen volwassen kinderen en hun ouders.

Ook Boekencentrum ziet voor het eerst brood in een serie praktische gidsen -onder redactie van Arthur Hegger- over het omgaan met psychische problemen. ”Leven met borderline” en ”Leven met burnout” zijn de eerste titels die op het programma staan. Verder biedt Boekencentrum een interessante studie van dr. W. Verboom: ”De Alpha-cursus onderzocht”. Dat boek belooft niet alleen „een onderzoek naar hedendaagse missionaire catechese”, maar ook conclusies en aanbevelingen voor de praktijk.

Bij De Banier verschijnen de boekjes van ds. J. van Amstel over doop en avondmaal in een nieuw jasje, terwijl de GBS de aandacht trekt met een Engelse Statenbijbel met kanttekeningen. Wie dit standaardwerk koopt? Daar heeft de uitgever over nagedacht: immigrantenfamilies! Ook de Kok-groep kan meer dan nieuwe boeken van Kuitert op de markt brengen: de vertaalde Bonhoeffer-biografie van Eberhard Bethge, of een boek met vragen bij het Samen op Weg-proces uit onverdachte -want gereformeerde- hoek: ”Samen op de goede weg?” van Gerard Dekker en Gerben Heitink. Veelbelovend ook: de biografie van ds. J. J. Poort, die onder de titel ”Nochtans” geschreven is door drs. C. Hoogendoorn en verschijnt bij De Groot Goudriaan.

Literair Café
Tijd voor een adempauze. Daarvoor kunnen de bezoekers in Zwolle terecht bij een uitgeversdiscussie, verschillende boekpresentaties, de promotiefilm bij de serie ”De laatste bazuin”, of het Literair Café. Belangstelling genoeg in de krappe presentatieruimtes: alle stoelen zijn voortdurend bezet, de laatkomers stellen zich op langs de wanden. Het leukst is de prijsuitreiking aan kinderboekenschrijver Ben Slingenberg. De Zeeuwse onderwijzer leest dramatisch voor en vertelt anekdotes over zijn schrijverschap, terwijl het publiek aan zijn lippen hangt. Daar kan het Literair Café niet tegenop. Het vertrouwde rijtje van Frank Dijkstra, Joke Verweerd, Tjerk de Reus, Lenze Bouwers en Hans Werkman laat zich bezichtigen, terwijl Jaap Zijlstra voorleest uit zijn jongste gedichtenbundel. Geen koffie, geen gelegenheid tot discussie. Pure literatuur, verder geen franje.

Elly en Rikkert verzorgen dit jaar geen kinderprogramma, maar de aanwezigheid van tal van andere prominenten vergoedt veel. Antiquaar Ton Bolland en literator Hans Werkman staan samen gebogen over een boekje. De Belijdenissen van Augustinus in een Nederlandse vertaling uit het begin van de zeventiende eeuw. Het is van een kennis, vertelt Werkman, die graag wil weten hoeveel het waard is. „Zevenvijftigduizend gulden”, zegt Bolland. „Zeg dat nog eens?” vraagt Werkman. Bolland herhaalt bereidwillig, tot drie keer toe. Pas dan wordt duidelijk dat hij niet 57.000, maar 750 à 1000 gulden bedoelt. Aan euro’s is de antiquaar blijkbaar nog niet toe.

Even verderop staan de huidige en de voormalige secretaris van de Gereformeerde Bond te praten over de samenstelling van het publiek. „Meer grefo’s dan refo’s”, zegt Jan van der Graaf. Ook Dirk Aangeenbrug van uitgeverij Groen is er stellig over: „Minder zwart op de beurs.” Die conclusie wordt bevestigd door de heren Louwerse en Zwoferink van boekhandel Lindenberg: „We verkopen de helft minder prekenboeken dan vorig jaar, in plaats daarvan is er meer vraag naar vrijgemaakte en evangelische titels.”

De Zwolse beurs is groter dan de Barneveldse, duurder ook voor de standhouders. Vandaar dat er op het eerste gezicht juist minder kaarten, beeldjes en kettinkjes aanwezig zijn dan voorgaande jaren? Volgend jaar huurt de organisatie er in ieder geval een hal bij, als alles goed gaat. Dan hoeft het publiek zich niet langer met de ellebogen een weg door de gangpaden te banen. Dan kunnen de kleintjes in de wandelwagens tenminste opgelucht ademhalen.