WIA staat voor Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. De wet is de opvolger van de WAO en geldt voor werknemers die na 1 januari 2004 arbeidsongeschikt zijn geworden.Een werkgever is twee jaar lang verantwoordelijk voor de re-integratie van zijn werknemer. Tijdens deze periode ontvangt de werknemer doorbetaling van zijn loon. De hoogte hiervan bedraagt minimaal 70 procent, maar in veel cao’s is opgenomen dat tijdens het eerste jaar van ziekte 100 of 90 procent van het loon wordt doorbetaald.

De periode van twee jaar kan worden verlengd wanneer de werkgever zich niet voldoende inspant om de re-integratie succesvol te laten verlopen. Dit is ter beoordeling van het UWV.

Een werknemer die arbeidsongeschikt wordt, zal in eerste instantie moeten proberen om weer bij zijn werkgever aan het werk te komen. Lukt dit niet bij de eigen werkgever maar zijn er extern wel mogelijkheden, dan kan de werknemer -wellicht eerst op detacheringsbasis- bij een andere organisatie aan het werk.

Is de werknemer na twee jaar niet volledig gere-integreerd, dan volgt er een keuring door het UWV. Een verzekeringsarts stelt de medische beperkingen vast en een arbeidsdeskundige gaat na of er met de beperkingen nog bepaalde functies kunnen worden verricht.

Een voorbeeld ter verduidelijking. Een timmerman verdient 2000 euro. Hij raakt betrokken bij een ongeluk en kan geen lichamelijk zwaar werk meer verrichten. De arbeidsdeskundige stelt vast dat hij wel minder belastende werkzaamheden kan uitoefenen. Met deze, volgens de arbeidsdeskundige passende functie, kan hij 1200 euro per maand verdienen. Zijn arbeidsongeschiktheidspercentage wordt vastgesteld op 2000 min 1200 gedeeld door 2000: 40 procent.

De timmerman uit het voorbeeld heeft recht op een WIA-uitkering. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet je minimaal 35 procent arbeidsongeschikt zijn. De WIA kent twee soorten uitkeringen. De eerste uitkering is de IVA, wat staat voor Inkomensvoorziening voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten. In de IVA komen alleen werknemers terecht die vanwege hun arbeidsongeschiktheid niet meer dan een vijfde van hun oude loon kunnen verdienen. Tevens dient hun medische toestand stabiel of verslechterend te zijn met alleen op lange termijn een geringe kans op herstel. De hoogte van de uitkering bedraagt 75 procent van het inkomen dat de werknemer verdiende in het jaar voor de eerste ziektedag.

Werknemers die meer dan 35 procent arbeidsongeschikt zijn, maar niet volledig en duurzaam, komen in de WGA terecht. WGA staat voor de regeling Werkhervatting gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Uit deze term blijkt al dat de nadruk ligt op werkhervatting; dit komt dan ook tot uitdrukking in de uitkering. Afhankelijk van het arbeidsverleden ontvangt de werknemer eerst een loongerelateerde uitkering.

Neem weer eens de persoon uit het voorbeeld. Werkt de timmerman niet, dan bedraagt de uitkering 70 procent van het loon dat hij verdiende in het jaar voorafgaande aan de eerste ziektedag. Werkt hij wel, dan wordt de uitkering als volgt vastgesteld. Zijn WIA-maandloon bedraagt 2000 euro. De timmerman kan nog gedeeltelijk werken en verdient hiermee 1200 euro. Zijn uitkering bedraagt 70 procent van (2000 min 1200) is 560 euro. Zijn totale inkomsten bedragen 1760 euro. Dit is dus meer dan wanneer de timmerman niet zou werken (70 procent van 2000 is 1400 euro).

Na afloop van de loongerelateerde uitkering komt de timmerman in een loonaanvullingsuitkering terecht of in een vervolguitkering. Een loonaanvullingsuitkering ontvang je wanneer je ten minste de helft verdient van het bedrag dat je volgens het UWV kunt verdienen.

De timmerman die volgens het UWV 1200 euro kan verdienen en in de praktijk 1000 euro krijgt, voldoet aan de voorwaarde. Zijn uitkering bedraagt 70 procent van (2000 min 1200) is 560 euro. Hij verdient 1000 euro, dus zijn totale inkomen bedraagt 1560 euro. Wanneer er niets in zijn situatie verandert, ontvangt hij de WGA-uitkering tot de maand waarin hij 65 wordt. Wanneer zijn gezondheid verbetert of verslechtert, zal de WGA-uitkering wijzigen.

Verdient de man niet minimaal de helft van het bedrag dat hij volgens het UWV zou kunnen verdienen, dan komt hij in de vervolguitkering terecht. De hoogte van deze uitkering is gebaseerd op het arbeidsongeschiktheidspercentage maal het minimumloon.

Het arbeidsongeschiktheidspercentage van de timmerman bedraagt 40 procent. Bij de verschillende arbeidsongeschiktheidscategorieën horen vaste uitkeringspercentages. Voor de categorie 35 tot 45 procent arbeidsongeschikt geldt een uitkeringspercentage van 28 procent. De uitkering bedraagt dan 0,28 x 1317 euro -het wettelijk minimumloon per juli 2007- en is 368,76 euro bruto per maand. Met dit inkomen komt de timmerman onder het sociaal minimum. Afhankelijk van zijn persoonlijke situatie kan er recht bestaan op een toeslag.

De WIA bevat enerzijds een goede stimulans om zo veel mogelijk aan het werk te blijven. Anderzijds kan de WIA zeer nadelig uitvallen voor werknemers die geen inkomen kunnen verwerven, terwijl ze daar volgens het UWV wel toe in staat zouden moeten zijn.

voetnoot (u17(De auteur is juridisch medewerker individuele belangenbehartiging bij de RMU. Reageren aan scribent? socialezaken@refdag.nl.