De ontmoeting kende een hoog gehalte aan Portugese inbreng. Behalve aanvoerder Barroso van de Europese Commissie zat ook diens landgenoot premier Sócrates aan tafel. Bij hem berust gedurende de tweede helft van dit jaar het roulerend voorzitterschap van de Unie.Hij koos voor het beraad een locatie die indruk zal hebben gemaakt op de Russische delegatie: een met veel goud opgesierd paleis in Mafra, een gemeente binnen het district van de hoofdstad Lissabon. Het monumentale bouwwerk uit de barok dateert uit 1730 en bevat een bibliotheek met historische geschriften en een enorme collectie van schilderijen, keramiek, glas en zilver uit de achttiende en negentiende eeuw.

Maar Poetin was niet in de eerste plaats gekomen om al die pracht en praal te bewonderen. Het ging op de top primair om de actuele politieke vraagstukken. Volgens de Portugese minister van Europese Zaken, Lobo Antunes, zijn de betrekkingen tussen beide kampen veel beter dan in de pers vaak wordt gesuggereerd. „Rusland is voor ons een sleutelpartner”, beklemtoonde hij woensdag in Brussel. Eurocommissaris Ferrero-Waldner (Buitenlands Beleid) op haar beurt benadrukte de grote wederzijdse afhankelijkheid en de wil om constructief met elkaar zaken te doen. Tegelijk uitte zij zorgen over de persvrijheid en de mensenrechten in de voormalige communistische natie.

Eind november loopt het samenwerkingsakkoord af dat in de achterliggende tien jaar de basis vormde voor de onderlinge contacten. Onderhandelingen over een vervolgovereenkomst zijn nog steeds niet gestart. Polen werpt al sinds vorige herfst een blokkade op, als vergelding voor de boycot die Rusland hanteert tegen zijn vlees, dat onvoldoende veilig zou zijn uit het oogpunt van de volksgezondheid. Ook de Unie als geheel vindt het importverbod niet gerechtvaardigd.

Een vooraanstaande vertegenwoordiger van het Kremlin zei hierover eerder deze week: „Onze positie is niet gewijzigd. De bal ligt bij de EU. Wij betreuren de vertraging. Het principe van de Europese solidariteit werkt als een rem op de verhoudingen.” Hij sprak verder van een „buitensporige en onnodige politisering van een technisch, veterinair probleem.” „We zien waar dat toe leidt.” Misschien valt er binnenkort beweging te brengen in dit dossier nu er in Warschau na de stembusuitslag van zondag een regeringswisseling nadert. Naar verwachting zal aantredend premier Tusk zich milder opstellen dan zijn voorganger Kaczynski. De EU en Rusland hebben afgesproken het oude verdrag vanaf 1 december voorlopig maar te verlengen.

Ondertussen tekent zich een nieuwe twist af. De Europese Commissie legde onlangs voorstellen op tafel die erop gericht zijn om bij de energiebedrijven een splitsing te realiseren tussen enerzijds de productie en de levering en anderzijds het beheer van hoogspanningsdraden en ondergrondse leidingen. Tevens wil zij die beschermen tegen een overname door een onderneming van elders. Menigeen vermoedt dat het bij dit laatste vooral erom gaat te vermijden dat de netwerken in handen vallen van de Russische monopolist Gazprom. Moskou reageert boos op die clausule.

Toch is het bereid tot de invoering van een waarschuwingssysteem in de sfeer van de energiebevoorrading. Dat regelt dat er tijdig informatie wordt verschaft als er een onderbreking van de olie- of gastoevoer dreigt, zodat overleg en maatregelen mogelijk zijn om daarop in te spelen. Begin vorig jaar bleek de kwetsbaarheid van de EU op het punt van de brandstofvoorziening toen Rusland ruziede met Oekraïne en voor korte tijd de kraan in westelijke richting dichtdraaide.

Op het vlak van de internationale politiek vormt de status van Kosovo een belangrijke kwestie waarover de twee grootmachten die vrijdag hun twintigste top organiseerden, verschillend denken. Europa toont sympathie voor het streven van genoemd gebied naar onafhankelijkheid, terwijl het Kremlin steun betuigt aan Servië, dat weigert de wens van zijn huidige provincie tot afscheiding te honoreren. De EU, Rusland en ook de VS onderhandelen met de betrokken partijen en hebben van de Veiligheidsraad van de VN tot 10 december de tijd gekregen om een oplossing te vinden.

Rusland staat aan de vooravond van twee verkiezingen. Naar de mening van Ferrero-Waldner gelden zij als een test voor de democratie daar. In december zijn er parlementsverkiezingen. In maart mogen de Russen bepalen wie Poetin opvolgt.