Deze uitspraak zegt veel over internationalisering, een van de vijf i’s waarmee onze tijd wel eens wordt getypeerd. Over intensivering en individualisering heb ik eerder een column geschreven.Wat is internationalisering en waarom is het een van de oorzaken van de veranderingen in het denken van veel mensen? Internationalisering heeft te maken met het vervagen van de grenzen. Omdat ik geboren en getogen ben in de grensstreek met België, herinner ik me nog goed dat je aan de grens je paspoort moest laten zien. En passant werd er ook nog even gekeken of je geen smokkelwaar had meegenomen. Nu is er binnen de Europese Unie vrij verkeer. Hier en daar herinneren oude grenspalen nog aan vroeger tijden.

Vrede
Als je over de begraafplaatsen in Zuid-België en Noord-Frankrijk loopt waar negentig jaar geleden honderdduizenden Duitse, Franse, Belgische en Engelse jongens werden begraven na de veldslagen in de Eerste Wereldoorlog, realiseer je je ook dat mede door het verdwijnen van de grenzen er al zo lang vrede heerst in West-Europa.

Internationalisering is een belangrijk aspect van economie en cultuur. De termen wereldhandel en globalisering zijn inmiddels gemeengoed geworden. Ook in dat opzicht zijn de grenzen vervaagd.

Door internationalisering en globalisering gebeurt er wat met het eigene van nationale culturen. Dat merkten een aantal jaren geleden de machthebbers in Vietnam. Daarom verboden ze dat er reclame op grote billboards werd gemaakt voor typisch Amerikaanse producten zoals Coca-Cola. Volgens de Vietnamese overheid werd door die reclame-uitingen het straatbeeld van Vietnamese steden zodanig veranderd dat je kon spreken van een veramerikanisering van de samenleving. Het Vietnamese verbod, dat inmiddels ongedaan is gemaakt, is een voorbeeld van verzet tegen internationalisering omdat die gezien wordt als een bedreiging van de eigen nationale identiteit.

Een voorbeeld van een heel andere orde is het vrijwillig gekozen isolement van Noord-Korea en Birma. Die dictatoriale regimes sluiten hun grondgebied hermetisch af om te voorkomen dat hun macht afbrokkelt.

Wereldcultuur
Een ander aspect van internationalisering betreft het door de media verbreide beeld hoe vrouwen eruit zouden moeten zien. Mede naar aanleiding van de emancipatienota van minister Plasterk is een brede discussie over dit onderwerp op gang gekomen, waarin ook het begrip wereldcultuur naar voren komt. Veel meisjes en jonge vrouwen kleden en gedragen zich volgens de normen van die wereldcultuur, met alle morele en psychische gevolgen van dien. Langzamerhand dringt het besef door dat de negatieve kanten hiervan groot zijn.

Deze voorbeelden laten zien dat internationalisering geen waardevrij verschijnsel is. Zodra waarden in het geding zijn, is er bezinning nodig. Het zou een uiting van pragmatisme zijn als alleen de economische voordelen zouden leiden tot het volgen van de trend. Daarom is bezinning, onder meer in het onderwijs, nodig om tot verantwoord beleid te komen. Het is geen vraag of de scholen aandacht moeten besteden aan internationalisering, maar wel hoe ze dat doen en binnen welke kaders.

Een van de hoofdtaken van het onderwijs is jongeren voorbereiden op de samenleving. Van die samenleving is internationalisering een kenmerk. Die voorbereiding vindt overigens al volop plaats. Scholen organiseren immers meerdaagse buitenlandexcursies en in het mbo en hbo behoren stages in het buitenland al jaren tot de mogelijkheden.

Tegelijkertijd moeten we beseffen dat die internationale oriëntatie niet vrijblijvend is. Kennisname van andere culturen en godsdiensten leidt tot een zeker relativisme. Dat is niet verwonderlijk. We leven niet op een eiland. Dit gegeven laat zien dat een principiële voorbereiding onmisbaar is, onder meer om te voorkomen dat het relativisme doorschiet. Vragen die te maken hebben met cultuurgebonden zaken én opvattingen die onopgeefbaar zijn, zullen bij die voorbereiding ter sprake moeten komen.

Udemans
Daarbij is het Woord van God leidend. In de zeventiende eeuw wees Udemans daar ook al op. In zijn tijd trokken velen de wereldzeeën over. Voor de zeelui schreef hij zijn bekende boek ”’’t Geestelyck roer van ’t Coopmans Schip”. De waarde van de Bijbel stond voor hem bovenaan. Omdat de matrozen lange tijd op zee waren, „zo moeten zij de H. Schrifture binnen des Schips boord neerstig lesen. Sij moeten oock gedurig bidden met den prophete David: Heere wijst mij Uwe weghen, leert mij Uwe paden.”

Bij de voorbereiding op internationale contacten was in de zeventiende eeuw en is in 2007 de opengeslagen Bijbel onmisbaar.

De auteur is lid van het college van bestuur van het Hoornbeeck- en het Van Lodenstein-college. Reageren aan scribent? goedbekeken@refdag.nl.