Maar blijkbaar zijn er in Nederland veel mensen die zich graag zand in de ogen laten strooien. Die het simpelweg uitspreken van het woord ”daadkracht” verwarren met de zaak zelve. En die niet doorhebben dat de mantra ”het moet gewoon anders” bij haar nooit gevolgd wordt door creatieve suggesties over hóé dat dan zou kunnen. Daags nadat Verdonk haar beweging Trots op Nederland lanceerde, was zij in de peilingen goed voor 29 zetels.De vraag prangt naar de verklaring voor dit succes. Waarom steunen zo veel kiezers Verdonk? Uit frustratie waarschijnlijk over de stroperigheid van de politiek. Maar er moet meer zijn dat haar ongekende populariteit verklaart. In de opkomst van Verdonk toont zich de verwoed naar houvast zoekende kiezer uit het postpaarse tijdvak.

Als Pim Fortuyn iets heeft laten zien, is het dat met een bepaalde mix van gedachten, cirkelend rond een centraal sentiment, een brede groep kiezers valt aan te spreken. In een almaar veranderende wereld sloot hij aan bij een sterke hang naar duidelijkheid, eigenheid en herkenbaarheid.

Fortuyn verzette zich tegen het Fremdkörper islam, wilde de migrantenstroom inperken, was kritisch over Europa, bepleitte terugkeer naar kleinschalige scholen en voerde, zij het op andere wijze dan Balkenende, een pleidooi voor het herstel van waarden en normen. Kortom: hij bood veiligheid in een steeds bedreigender wereld.

Daaraan appelleert ook Verdonk. De naam van haar beweging, Trots op Nederland, is veelzeggend. Wie bij haar een weidse visie op wereldproblematiek zoekt of een filosofie over de zin van het leven, raakt teleurgesteld. Nee, de simpele alledaagse problemen van mensen, de file waarin zij elke dag staan, de overlast door allochtone jeugd, de paperassen die zij als ondernemer moeten invullen: daarop richt Rita zich. Kleinburgerlijk? Nationalistisch? Provinciaal? Ja, maar het is nog altijd de leefwereld van ontzettend veel Nederlanders.

De wereld globaliseert. Dat is onmiskenbaar. We gebruiken dagelijks producten uit alle windstreken. En via het world wide web wordt de wereld een dorp.

Toch is dat maar één kant van de werkelijkheid. Tegelijkertijd blijft de mens onvermijdelijk een aan tijd en plaats gebonden wezen. Net als één, twee- of drieduizend jaar geleden speelt het belangrijkste deel van zijn leven, zijn contacten, zijn dagelijks bezig zijn zich nog altijd af binnen een straal van zo’n 50 kilometer.

Er verandert veel, maar er is nog meer dat hetzelfde blijft. Sterker nog: hoe harder we globaliseren, hoe meer behoefte er ontstaat aan een eigen identiteit, een identiteit die vaak een regionale component heeft.

Elke politicus zou zich van dat proces rekenschap moeten geven. Wie het niet doet, gaat vroeg of laat onderuit. Dat overkwam het elitaire paars. Dat overkwam onlangs prinses Máxima, die zich onvoldoende realiseerde dat haar kosmopolitische levenshouding door velen niet herkend en dus ook niet gewaardeerd wordt.

Moderne politiek vereist een open blik naar de wereld. Terecht hamerde Balkenende er in zijn vorige kabinetten op dat wij de wereldeconomie niet kunnen beïnvloeden, maar wel kunnen zorgen dat we bij het opleven van die wereldeconomie zo ver zijn gemoderniseerd, dat we kunnen aanhaken. Maar die open blik naar de wereld moet altijd gepaard gaan met gevoel voor het lokale. De grootste partij in Nederland, het CDA, is -niet toevallig- tevens de partij met de sterkste verworteling in de regio.

Verdonk is nog lang geen premier. En haar optreden deze week in perscentrum Nieuwspoort had iets potsierlijks. Dat is allemaal waar. Het is ook maar de vraag of ze haar populariteit vier jaar lang kan vasthouden.

Maar de kans daarop wordt groter naarmate deze populist, net als Fortuyn, aansluiting vindt bij een breed levend gevoel van onbehagen over de globalisering en een steeds sterkere hang van mensen naar veiligheid en eigen identiteit. Dan kan zij kiezers gaan trekken uit rechtse én linkse milieus.

Lachen om de simpele, provinciale Verdonk mag. Maar haar onderschatten is gevaarlijk.