„Het CDA is gevoelig voor signalen uit de samenleving dat straffen moeten aansluiten bij de gevoelens van mensen, in dit geval de inwoners van Slotervaart”, reageerde Tweede Kamerlid Çörüz. „Je moet deze jongeren gewoon oppakken voor openbare geweldpleging.”Het liberale Kamerlid Teeven toonde zich wel verbaasd dat de politie rechters oproept hoger te straffen. Dat is volgens hem vrij ongebruikelijk, omdat het aan justitie is om zich daarover uit te laten.

Het CDA heeft daar geen problemen mee, aldus Çörüz „De politiecommissaris heeft een belangrijke signalerende functie die we serieus moeten nemen”. Ook minister Ter Horst (Binnenlandse Zaken) vindt dat het politiecommissarissen vrijstaat zich in dit soort discussies te mengen.

In Amsterdam-West is vrijdagavond rond 21.15 uur opnieuw een auto in brand gestoken. Het voertuig stond aan de President Allendelaan aan de Sloterplas. Dat is niet ver van stadsdeel Slotervaart waar zondag een brigadier op een politiebureau de 22-jarige Bilal B. doodschoot nadat hij haar en een college had gestoken met een mes. Sindsdien is het onrustig in het stadsdeel West. Het is de vijfde achtereenvolgende avond dat relschoppers auto’s in brand steken.

Volgens de politie zijn de daders wederom gevlucht.

Donderdag heeft justitie in Amsterdam drie mannen op vrije voeten gesteld die werden verdacht van het voorbereiden van brandstichting in stadsdeel Slotervaart. Het drietal werd woensdagavond aangehouden in een auto en had een jerrycan benzine bij zich. Volgens een woordvoerder van het Amsterdamse parket zijn er onvoldoende aanwijzingen dat de drie (18 en 19 jaar oud) ook daadwerkelijk brand wilden gaan stichten. In totaal arresteerde de politie woensdagavond en -nacht acht verdachten. Ten aanzien van vijf van hen koesterde de politie het vermoeden dat zij uit waren op onlusten. Deze mannen, in leeftijd variërend van 20 tot 32 jaar, werden vrijgelaten op voorwaarde dat zij dertig dagen niet samenscholen of de openbare orde verstoren.

De VVD stelt dat de politie meer mogelijkheden moet krijgen om bij dergelijke relletjes in een vroeger stadium in te grijpen. De fractie vindt verder dat er een straatverbod moet komen voor jongeren die relletjes schoppen. Ook pleit de partij voor een samenscholingsverbod en preventief fouilleren.

De Raad van State bestudeert momenteel een initiatiefwet van het CDA die daders laat opdraaien voor de schade die ze aanrichten. „Linksom of rechtsom”, aldus Çörüz. „Pluk de kinderen van de straat en spreek anders hun ouders aan”. De wet zou in de toekomst kunnen worden gebruikt tegen relschoppers die vernielingen aanrichten.

De Raad van Hoofdcommissarissen wilde gisteren geen oordeel uitspreken over de uitlatingen van Schönfeld. Wel ziet de raad een parallel met een initiatief vanuit de politie enkele jaren terug om samen met justitie en de rechterlijke macht te kijken hoe het mogelijk is om (jeugdige) veelplegers effectiever aan te pakken. Dat kan leiden tot een discussie over de strafmaat, maar ook over andere manieren van bestraffing, zoals een verplichte behandeling.

De Raad voor de Rechtspraak ontkent dat er in Nederland te licht wordt gestraft. „We willen afstand nemen van het beeld dat wordt gecreëerd van wereldvreemde, softe rechters die niet weten wat er in de samenleving speelt. Dat is niet aan de orde”, zei een woordvoerder vrijdag. Volgens de woordvoerder kunnen rechters niet discussiëren over de hoogte van de strafmaat. „Ze zijn gebonden aan de wet, die zegt dat je niet veroordeeld kunt worden voor zaken die niet bewezen kunnen worden.” De samenleving moet er daarom op vertrouwen dat er van een „passende straf” sprake is.

„We begrijpen de sentimenten die er spelen, maar we moeten niet van daaruit berechten”, zei de woordvoerder. Hij wees erop dat het openbaar ministerie (OM) verantwoordelijk is voor de opsporing en vervolging. De officier van justitie kijkt in z’n strafeis zeker ook naar het verleden van verdachten. Vervolgens velt een rechter een oordeel, waarbij van doorslaggevend belang is of een strafbaar feit te bewijzen is.

De zegsman hield wat Slotervaart betreft een slag om de arm, omdat hij de individuele zaken niet kent. Om over de hoogte van de straffen te oordelen, is het eerst nodig te weten wat de eis van de officier van justitie was en wat de motivering van de rechter is geweest.

Uit internationaal onderzoek is volgens de Raad voor de Rechtspraak gebleken dat Nederland allang niet meer tot de gemiddeld lager straffende landen in Europa behoort. Dat was enkele decennia geleden nog wel zo. De verandering heeft wellicht te maken met de constante roep vanuit de samenleving om zwaardere straffen, aldus de zegsman.

Eerder deze week lagen de rechters ook al onder vuur door berichten dat ze voor zware misdrijven geregeld taakstraffen opleggen in plaats van een celstraf.

De arrestaties volgen op onrust in de buurt. Zondag schoot een politieagente de 22-jarige Bilal B. dood in het politiebureau aan het Agust Allebéplein. De agente en een collega waren door B. gestoken met een mes. Relschoppers staken in de dagen daarop auto’s in brand, vernielden ruiten van het betrokken politiebureau en belaagden een busje van een mediabedrijf.

Jongeren uit Slotervaart kwamen vrijdagmiddag met een manifest waarin ze hun afkeuring uitspreken over de ongeregeldheden in de wijk. Ze vinden de gebeurtenissen verschrikkelijk en distantiëren zich van de brandstichters, aldus de Jongerenraad Slotervaart op de website van het stadsdeel.

Tijdens de bijeenkomst in het stadsdeelkantoor spraken onder anderen imam Mohammed Ben Ajiba van moskee Oumma, een politieagent en stadsdeelvoorzitter Marcouch. Daarna volgde een discussie.

Marcouch deed nog eens uit de doeken wat er zich afgelopen week heeft afgespeeld in de wijk. Hij zei „apetrots” te zijn op de buurtbewoners en de wijze waarop ze op de twee incidenten, bij de school en het politiebureau, hebben gereageerd. „Ik blijf erbij dat de escalaties te danken zijn aan een groepje gewetenloze jongeren die misbruik maken van het verlies van de betrokken families.”

Hoewel de aanwezige jongeren het erover eens waren dat de situatie niet valt te tolereren, uitten sommigen hun twijfels over de harde woorden van Marcouch. „Ik ben kritisch over de spierballentaal van Marcouch in de media. Door de jongeren relschoppers of tuig te noemen, ontstaan er twee groepen in Slotervaart. Het blijven wel onze jochies, onze relschoppers”, zei Mohamed Azahaf. Ook andere aanwezigen vonden de benamingen niet op zijn plaats. „Misschien kunnen we ze beter onzekere tieners noemen”, zei een meisje van de jongerenraad.

Marcouch riep eerder deze week ouders op hun kinderen ’s avonds binnen te houden. Minister Rouvoet voor Jeugd en Gezin is het daar niet helemaal mee eens. Hij vindt dat ouders beter hun kinderen bij kunnen brengen wat wel en niet acceptabel is. „Ouders moeten hun kinderen leren zich buiten de deur netjes te gedragen, dan hoeven ze niet binnen te blijven”, aldus de bewindsman vrijdag na afloop van het wekelijkse kabinetsberaad.

De minister is het wel met Marcouch eens dat ouders hun kroost beter binnen kunnen houden als de sfeer gespannen is. De stadsdeelvoorzitter was boos dat kinderen begin deze week op straat liepen toen het onrustig was in de wijk, nadat een agente Bilal B. had doodgeschoten.