De economie als wetenschap houdt zich bezig met het gebruik en de verdeling van goederen en productiemiddelen. Deze worden gezien als schaars, in de zin van beperkt beschikbaar. In het economisch handelen moeten daarom voortdurend keuzes worden gemaakt met betrekking tot vraag en aanbod van productiemiddelen als kapitaal en arbeid.In het welvarende Nederland zijn we daar behoorlijk succesvol in geweest. Het inkomen per hoofd van de bevolking is in maar weinig landen hoger dan in ons land. Nederlanders zijn over het algemeen tevreden over hun financiële situatie.

Toch is het de vraag of economen zich zo sterk moeten richten op de vraag hoe de welvaart vergroot kan worden, oftewel op het bereiken van een zo hoog mogelijke economische groei. Deze vraag werpt het Centraal Planbureau (CPB) op in zijn meest recente Macro Economische Verkenning, waarin een apart hoofdstuk is gewijd aan het onderwerp ”Geluk en economie”.

Op basis van literatuurstudie constateert de economische denktank dat boven een bepaald inkomensniveau mensen nauwelijks gelukkiger worden als hun inkomen stijgt. De geluksscore bij een inkomen van 30.000 euro is niet twee keer zo hoog als bij een inkomen van 15.000 euro.

Behalve de rekenmeesters van het CPB besteedt ook het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) aandacht aan de gelukstoestand in Nederland. Twee jaar geleden rapporteerde het SCP in zijn ”Sociale staat van Nederland” over toenemende maatschappelijke ongelijkheid en de verslechterende leefsituatie van grote groepen in de samenleving. Verder was er sprake van een afkalvend vertrouwen van veel burgers in de samenleving, de overheid, de rechtsstaat en in de eigen toekomst. Er was ook sprake van de paradoxale situatie dat veel Nederlanders tegelijkertijd zeer tevreden zijn over hun eigen situatie.

Inmiddels is het vertrouwen weer toegenomen, zo blijkt uit de onlangs uitgekomen nieuwste editie van dit tweejaarlijkse rapport. Het beeld blijft echter overeind van onbehagen over het publieke domein en onzekerheid over de toekomst, bij een situatie van overvloed en tevredenheid van de burgers in de privésfeer.

Ten slotte zijn ook de uitkomsten van de ”Duurzaamheidsmonitor 2007” relevant, een onderzoek dat Stichting iNSnet afgelopen voorjaar uitvoerde in opdracht van de overheid. Daaruit blijkt dat Nederlanders zich de meeste zorgen maken over het klimaat, gevolgd door de veiligheid in de wereld en de veiligheid in Nederland. Daarna volgen de kwaliteit van de gezondheidszorg en die van het onderwijs. Piekeren over economie en werkgelegenheid doen veel minder mensen.

De aandacht voor klimaatsverandering is sterk toegenomen door het extreme weer in eigen land, zoals de zeer warme zomer van vorig jaar en de zachte winter. Maar daarnaast speelde natuurlijk ook de kersverse winnaar van de Nobelprijs voor de vrede, Al Gore, een rol. De voormalige Amerikaanse vicepresident trok vorig jaar veel aandacht met zijn campagne over de negatieve gevolgen van de opwarming van de aarde.

Terugkomend op de eerdergenoemde definitie van de economische wetenschap (er zijn er meer) is er dus veel voor te zeggen als wetenschappers bij hun economische analyses ook rekening houden met andere geluksbepalende factoren dan alleen de factoren die van belang zijn voor inkomensgroei. Het begrip schaarste is ook van toepassing op zaken als milieu, veiligheid en welzijn.

Een voorbeeld kan worden genomen aan de beleggingswereld, waar men traditioneel scherp let op de nieuwste trends onder consumenten. Nadat eerder vooral specialistische partijen als ASN Bank en Triodos zich bezighielden met duurzaam en verantwoord beleggen, is er nu vrijwel geen bank of beheerder meer die op dit terrein geen fondsen of producten aanbiedt.

Het belegde vermogen in deze tak van de beleggingsbranche heeft een grote vlucht genomen. De aandacht voor duurzaamheid zal ook niet snel afnemen, gezien het feit dat een oplossing voor de milieuproblemen nog niet in zicht is.

Al Gore won de Nobelprijs voor de vrede (en niet voor het milieu), omdat het desbetreffende comité enige jaren geleden heeft besloten het begrip vrede breder uit te leggen. Als de economische wetenschap haar vakgebied eveneens breder gaat definiëren en zich meer richt op immateriële zaken die leiden tot geluk, komen mensen als Gore wellicht ook in aanmerking voor de Nobelprijs voor de economie.

De auteur is werkzaam als beleggingsstrateeg bij Theodoor Gilissen Bankiers. Zijn bijdrage is geen aanbeveling of advies om effecten te kopen of te verkopen.