Het vliegende team van het maritieme luchtfotobedrijf Flying Focus trotseert regelmatig de elementen om schepen te fotograferen onder de moeilijkste omstandigheden. Deze stormvluchten vormen volgens eigenaar Herman IJsseling (43) „een welkome en uitdagende afwisseling op de dagelijkse routinevluchten.”Het bedrijf heeft drie toestellen gestationeerd op vliegvelden in Rotterdam, Hilversum en Den Helder. Sinds de aanschaf in 2004 van een zware en robuuste Cessna Skymaster wordt er zelfs met windkracht 10 gevlogen, wat spectaculaire beelden oplevert van schepen tussen huizenhoge golven.

Voor een onlangs door Flying Focus uitgebracht fotoboek lag de titel dan ook voor de hand: ”Vliegende Storm”. Het boek geeft in ruim honderd foto’s een bloemlezing van jarenlang storm vliegen.

Kotters
De eerste zwaarweerfoto maakte IJsseling in 1986 van de HD 80. De Helderse kotter ging flink tekeer in het Molengat bij Texel. De foto werd in veel bladen gepubliceerd. „Dat was voor mij aanleiding het fotograferen van kotters grootschalig aan te pakken.”

Inmiddels is hij bijna 40.000 foto’s verder. Onder de 5000 schepen in het archief van Flying Focus zijn vrijwel alle Nederlandse (vlag)kotters. „Vooral in de jaren ’80 en ’90 kregen we veel opdrachten voor viskotters. Omdat het in de vissector minder gaat, is de markt ingezakt.”

Scheepswerven en reders weten IJsseling te vinden om hun nieuwste vrachtschepen vanuit de lucht digitaal vast te laten leggen. „Meestal gaat het om de eerste reis van bijvoorbeeld een coaster met lading aan boord. Ze willen dan goed materiaal voor brochures, websites en vlootlijsten.”

Maar ook voor drie sloepen op topsnelheid, een ijskonvooi in de Oostzee of een zeilbootje in de Duitse Bocht rukt de fotograaf uit. Voor spectaculaire beelden zijn het Westgat bij Schiermonnikoog of het Stortemelk, het zeegat tussen Vlieland en Terschelling, de aangewezen plekken.

Voor 800 euro krijgt de opdrachtgever acht foto’s van zijn schip, genomen vanuit verschillende hoeken. „Ons materiaal gaat de hele wereld over. We zijn de enige in Europa die deze stormfotografie van schepen beroepsmatig doen.”

De zwaarweerfoto’s zijn toch wel het handelsmerk van Flying Focus. „Schippers sturen zelfs ongevraagd hun schepen tegen de golven in zodra wij verschijnen.”

IJsseling fotografeerde tot vorig jaar met een analoge camera op negatieven van 10x12 centimeter. Omdat die niet meer leverbaar zijn, stapte hij over op hoogwaardige digitale techniek. „Bij storm is het resultaat beter omdat je met deze techniek kunt manipuleren.” IJsseling fotografeert uit de hand. In het vliegtuig zit een speciaal fotoluik.

Een van de mooiste foto’s vindt hij die van de PW 457, een vlagkotter van de Urker rederij De Boer. Volledig omringd door wit schuim van brekende zeeën passeert de Urker kotter op 15 december 2003 de beruchte drempel van het Stortemelk.

„Het zijn heel heftige beelden. In het vliegtuig hoorden we de schipper praten met de vuurtoren Brandaris op Terschelling, die aanwijzingen geeft om de drempel te passeren. De schipper kon niet op de boeien varen, omdat deze niet te zien zijn bij deze zeegang.”

Secondewerk
IJsseling heeft er inmiddels 4500 vlieguren opzitten. In zwaar weer vliegt hij altijd met Brien van Wijk, een oud-marinevlieger. „We voelen elkaar naadloos aan. Hij moet het toestel precies recht voor een schip hebben dat een klap water maakt. Dat is secondewerk.”

De Cessna Skymaster is uitgerust met een dubbele staart. „Zo’n zware kist kan veel meer wind hebben. Omdat hij twee motoren heeft, is er veiliger mee te opereren. Bij storing van een van de motoren kunnen we veilig thuiskomen op de andere motor. Een noodlanding op het water met een eenmotorig vliegtuig wil nou eenmaal niet bij hoge golven.”

Op 8 januari 2005 gingen IJsseling en Van Wijk voor het eerst met het nieuwe toestel de lucht in. Bij een zuidwesterstorm met 45 knopen wind (ruim 83 kilometer per uur) recht op de baan en uitschieters tot boven de 50 knopen. Alle stormvluchten vertrekken vanaf vliegveld Den Helder. „Ten noorden van de Waddeneilanden zit een knik in de scheepvaartroute en komen verschillende vaarwegen samen.”

Heftige herinneringen bewaart IJsseling aan november vorig jaar. „Er was voor de nacht en vroege ochtend van 1 november een bijzondere noordwesterstorm voorspeld met extreem hoge golven. We zijn een dag eerder naar het Duitse Waddeneiland Borkum gevlogen, omdat we bij een dergelijke storm moeilijk van Den Helder weg konden.”

Binnen vijf minuten na de start vanaf Borkum kwam IJsseling de cementtanker Cementina tegen. Het schip had roerproblemen en kon niet meer tegen de golven opboksen. De foto’s in het boek geven een indringend beeld van de worsteling van het schip.

Opmerkelijk detail is dat die ochtend de Amelander reddingsboot in zijn pogingen om de Cementina te helpen drie keer over de kop is gegaan, waarbij overigens geen slachtoffers vielen. „We moeten over de reddingsboot zijn gevlogen, maar hebben ’m niet gezien.”

Ontzag
Die eerste november van 2006 zag IJsseling de hoogste golven ooit. „Ze kwamen tot wel 15 meter. Je krijgt op zo’n moment ontzag voor de zee. We volgden een coaster die tijdens een monstergolf zijn reddingsvlot verloor. Op de foto zie je het vlot in de woeste golven achter het schip dobberen. Ik ben blij dat ik die dag mooie foto’s kon maken. We jagen tijdens een storm niet op schepen in problemen.”

In januari van dit jaar kon het stormvaste team van Flying Focus een paar keer de lucht in. Op de foto van 11 januari lijkt de coaster Aachen uit het water van de Noordzee omhoog te komen.

Tijdens het fotograferen hangt de Cessna ongeveer 40 meter boven de golven. „Rondjes draaien om het schip en wachten tot de klap komt.” Een sterke maag lijkt noodzakelijk. IJsseling lacht: „Boven zee is er meestal weinig turbulentie. Met de wind mee gaat het lekker hard en tegen de wind in tergend langzaam.”

Nu het stormseizoen weer voor de deur staat, kriebelt het bij IJsseling. „We hopen dit seizoen op een paar goede stormen. Drie of vier is genoeg.”

Mede n.a.v. ”Vliegende Storm”, met ruim honderd kleurenfoto’s; uitg. Flying Focus, Bussum, 2007; € 29,50. Bestellen via 035-6910829 en www.flyingfocus.nl.