De Zeeuwse delta is als fenomeen niet uniek. Ook de Nijl, de Ganges, de Jangtse en de Donau kennen hun delta’s. De gebieden zijn daarmee in potentie krachtige dragers van de economie. De Zeeuwse econoom Verburg wijst op een kaartje in zijn boek ”Zeeland, een geschenk van de Schelde”. „Je ziet dat Rijn, Maas en Schelde vanaf hun oorsprong noordwaarts stromen, tot ze gedwongen worden naar het westen om te buigen en in de Noordzee uitkomen. Die ontmoeting van zee en rivier heeft dit prachtige gebied opgeleverd. De delta heeft één groot probleem: hij is weliswaar voor zo’n beetje alles geschikt, maar er is onvoldoende ruimte.”De 86-jarige Verburg -„ik heb in een studie de aanzet gegeven voor de Zeelandbrug en schreef ook rapporten voor een vaste oeververbinding met Zeeuws-Vlaanderen”- was in de tweede helft van de twintigste eeuw in Zeeland een bekend econoom. Ook was hij onder meer lid van de Raad van State en de Eerste kamer (voor de PvdA).

De auteur weet dan ook waar hij over schrijft en doet dat bondig. Tweeduizend jaar sociaaleconomische geschiedenis van de Scheldemond weet Verburg samen te ballen in nog geen honderd bladzijden. Daarbij komt hij niet met nieuwe feiten. „Maar het nieuwe is dat iemand komt met een eigen visie. In dit verband is de geschiedenis van de delta nog nooit geschikt”, vindt de auteur zelf.

Wat is uw nieuwe visie?
„Dat de Schelde, van de Romeinen tot Montgomery, de belangrijke gebeurtenissen in Zeeland heeft bepaald. Ten tijde van de Romeinen wordt voor het eerst duidelijk hoe gunstig de delta is als vestigingsplaats. Overigens gebruik ik in mijn boek het begrip Standort. Daarmee kun je veel beter aangeven dat de delta ook vruchtbare grond bood aan allerlei economische processen en aan bijvoorbeeld religie. Bij generaal Montgomery zie je dat hij de kracht van de Schelde als militair Standort sterk heeft onderschat. Daardoor was in 1944 de Slag om de Schelde nodig, waarin Walcheren onder water is gezet en Zeeuws-Vlaanderen kapot is gemaakt.”

Ook de Reformatie en de Nadere Reformatie vonden in de delta een geschikt „Standort.” Toch besteedt u aan die aspecten nauwelijks aandacht.
„Ik erken voluit het stempel dat het geloof op de delta heeft gedrukt. Ik ben min of meer een afvallige, maar ook voor mij is het klip en klaar dat de invloed van het protestantisme hier erg groot is. Maar het vereist veel extra studie om die rol te beschrijven. Dat heb ik voor dit boek niet willen doen.”

De discussie over een Nederlandse identiteit is erg actueel. Is er, in het licht van de stempels die de Schelde heeft gezet op de volksaard, te spreken van een typisch Zeeuwse identiteit?
Verburg brandt zijn vingers liever niet aan de vraag. „Alhoewel er in de loop der tijden best een en ander op schrift is gesteld. Nuchterheid, niet zo veel fantasie, zuinigheid? Misschien moeten we er nog wat wantrouwen bij doen. We zijn in elk geval toch heel anders dan die gezellige, goedmoedige Brabanders. Maar voor mij is dat niet het belangrijkste. Het eigene van de Zeeuwen en de grond waarop ze leven heeft voor mij niet het theatrale karakter van Blut und Boden. Daarvoor heb ik nationaal en internationaal te veel rondgekeken.”

Mede n.a.v. ”Zeeland, een geschenk van de Schelde”, door Marinus C. Verburg; uitg. de Ramshoorn, Goes, 2007; ISBN 978 90 76466 64 4; 96 blz.; 17,50.

Scheldemonding in vogelvlucht

• De naam Schelde -Scaldis in de Romeinse tijd- komt waarschijnlijk van het Engelse sceald, dat ondiep betekent.
  - De delta vormde sinds het begin van de jaartelling een strategisch gebied voor achtereenvolgens de Romeinen, missionaris Willibrord en de Noormannen.
  - De eerste bedijkingen kwamen in de elfde eeuw. De polders vallen daarop vaak weer ten prooi aan stormvloeden. Vanaf de twaalfde eeuw zijn er zeker 87 bekend.
  - Vanaf de elfde eeuw vechten de graven van Holland en Zeeland aan de ene kant en de graven van Vlaanderen aan de andere kant om het bezit van de Schelde. In 1304 (Slag bij Zierikzee) valt Zeeland in handen van het Noorden.
  - In de zestiende eeuw proberen de Spanjaarden Noord en Zuid opnieuw te scheiden. De Republiek triomfeert, de Schelde mét Zeeuws-Vlaanderen blijft in Hollandse handen.
  - Om de Spanjaarden voor te blijven, sluit de Republiek de toegang tot Antwerpen vanaf de Schelde in de zestiende eeuw af. Die vergrendeling duurt ruim 200 jaar. Economische malaise is het gevolg, ook in Zeeland.
  - De laatste gewelddadige poging om de toegang tot de Schelde te ontfutselen, dateert uit de tijd van de Belgische Opstand (1830-1839).
  - Vlaanderen vecht vandaag de dag op diplomatieke wijze nog steeds om het gebied. De Westerschelde is voor grote schepen de enige toegang tot Antwerpen.