plattekst rafelen (u20,1,0(Jaren geleden was het in kerkelijke kringen in het buitenland al een bekend grapje: zet twee Nederlanders bij elkaar en ze vormen een bestuur; zet er drie bij elkaar en je hebt een kerkscheuring.De zakelijke, dogmatisch goed onderlegde Hollander neemt het nauw met de zuivere leer en daardoor leiden theologische meningsverschillen al snel tot kerkscheuring, zo valt over de grens te beluisteren. Inmiddels geloven de Nederlanders zelf ook dat ze op dit punt een uitzondering zijn.

Maar in het buitenland komt deze kwaal niet minder voor. Want een kwaal is het, hoe men ook over specifieke kerkscheuringen mag denken. Iedereen weet dat de kerkelijke verdeeldheid een gevolg is van de zonde en een smet werpt op het christelijk geloof.

Neem de Verenigde Staten. Het land telt een kleine 250 nationale, christelijke denominaties waarvan het grootste deel protestants. Daarbij zijn dan niet gerekend de zelfstandige plaatselijke gemeenten of de kerkformaties die in één of enkele regio’s voorkomen. Zoekend naar de oorzaak van deze kerkelijke veelkleurigheid, of liever kerkelijke verdeeldheid, blijkt vaak de menselijke kleinheid van groter invloed te zijn (geweest) dan de zorg om het behoud van het zuivere Woord, al heeft dat laatste in een aantal gevallen ook zeker een rol gespeeld.

Voor buitenlanders of buitenstaanders valt het niet mee om al die kerken uit elkaar te houden en de onderlinge verschillen precies te duiden. Dat bleek gisteren ook in deze krant toen we berichtten over dreigende scheuring bij „de presbyteriaanse kerk in Amerika.” Mede dankzij de vertaling van het Engels naar het Nederlands ontstond verwarring.

In de Verenigde Staten is er een aantal denominaties die zich presbyteriaans noemen. Om er enkele te noemen: de Evangelical Presbyterian Church (73.000 leden), de Presbyterian Church in America (260.000 leden), de Presbyterian Church USA (2,3 miljoen leden), de Cumberland Presbyterian Church (81.000 leden), de Cumberland Presbyterian Church in America (15.000 leden) en de Orthodox Presbyterian Church (20.000 leden). En daarmee is de lijst nog niet compleet.

Al die kerken komen historisch gezien voort uit de gereformeerde Reformatie en de meeste hebben nog steeds de Westminster Confessie als hun belijdenisgeschrift. Sommige van die kerken staan dicht bij de reformatorische kerken in ons land, zoals de Orthodox Presbyterian Church, die goede contacten onderhoudt met de Christelijke Gereformeerde Kerken. Andere kerken, zoals de Cumberland Presbyterian Church, hebben zich verder van dat gereformeerd belijden verwijderd. Zij scheidden zich in 1810 af van de Presbyteriaanse Kerk omdat zij zich niet langer konden verenigen met de reformatorische belijdenis aangaande de verkiezing en de verwerping.

Tussen de twee grootste presbyteriaanse kerken, de Presbyterian Church in America (PCA) en de Presbyterian Church USA (PCUSA), bestaan duidelijke verschillen. De PCA houdt vast aan de reformatorische belijdenisgeschriften zoals de Westminster Confessie en de Larger en Shorter Catechism, die in 1645 op de Synode van Westminster zijn erkend. Binnen deze kerk is een sterk reformatorische stroming, al geldt het kerkverband bij veel Amerikaanse evangelicalen als sterk traditioneel en weinig wervend.

De PCUSA is een kerkverband waarbinnen weliswaar nog altijd een behoudende, reformatorisch denkende beweging is, maar de hoofdstroom modern en sterk oecumenisch ingesteld is. Mede doordat het kerkverband in de achterliggende vijftig jaar allerlei fusies met grotere en kleinere kerken is aangegaan, is er volgens de bezwaarden veel water bij de gereformeerde belijdenis gedaan.

Nu blijkt dat binnen de PCUSA een beweging op komst is die zich niet langer wenst te voegen naar de modernistische lijn die op kerkelijke vergaderingen de boventoon voert. Dus niet de Presbyterian Church in America wordt met scheuring bedreigd, maar de Presbyterian Church USA.

Voor Hollanders is het in beide gevallen Amerika, maar voor de presbyterianen in de VS is er sprake van een groot verschil.