Aan de vooravond van het zeventiende grote Chinese partijcongres verbleef Teng enkele dagen in Nederland, op uitnodiging van Amnesty International.Teng leert zijn studenten aan de Chinese Universiteit voor Politieke Wetenschappen en Recht dat de doodstraf moet worden afgeschaft. Daarnaast schrijft de 34-jarige mensenrechtenadvocaat artikelen voor buitenlandse en -voor zover mogelijk- binnenlandse media over misstanden in het rechtssysteem.

Enkele collega-advocaten van hem zitten vast of worden in de gaten gehouden door de overheid, maar dat weerhoudt hem niet van verdere strijd tegen de overheid. „Ik ben niet bang, want wat ik doe is juist.”

Wereldwijd werden vorig jaar bijna 1600 mensen geëxecuteerd, van wie verreweg de meesten in China. Het werkelijke aantal executies in China zou volgens experts veel hoger liggen. Mensenrechtenactivisten spreken van 8000 tot 10.000 slachtoffers. De internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) noemde eerder deze week het getal 7500.

In China staat op 68 misdrijven de doodstraf. Zowel moord, verkrachting als economische misdrijven kunnen de kogel tot gevolg hebben. En een eerlijk proces is een groot probleem, aldus Teng. „Rechters zijn niet onafhankelijk. Zij moeten hogere functionarissen gehoorzamen.”

Communistische partijleiders beslissen over het lot van de terdoodveroordeelde. „De rechtbank wordt gefinancierd door lokale overheden en rechters worden aangewezen door lokale functionarissen.”

Mensen die ter dood worden gebracht, worden doodgeschoten of krijgen een dodelijke injectie toegediend. Er bestaat daarnaast een levendige handel in organen van de overledenen. Die is sinds afgelopen juli verboden bij wet, maar in de praktijk vindt deze handel nog wel plaats. „Als ze de wet zouden respecteren, zouden veel hoge functionarissen veel geld verliezen”, zei Teng.

Belang
Het zal nog erg lang duren voordat de doodstraf in China wordt afgeschaft. „De doodstraf hangt samen met democratisering, want de communistische partij heeft geen enkel belang bij het afschaffen ervan.”

Wel neemt de internationale druk toe, zeker in verband met de Olympische Spelen van volgend jaar. China had voor de Spelen toegezegd de mensenrechtensituatie in het land te verbeteren, maar het tegenovergestelde is het geval. Toch noemt Teng de spelen een goede kans om de situatie te veranderen. „Als er geen internationale druk is, dan wordt de situatie nog slechter.”

In de Algemene Vergadering van de VN wordt binnenkort een ontwerpresolutie besproken voor een algeheel moratorium op de doodstraf. Teng noemt de resolutie een „heel belangrijk idee.” Als ze wordt aangenomen is dat volgens de advocaat een grote stap in de richting van volledige afschaffing. Het opvoeren van de nationale en internationale druk heeft er al voor gezorgd dat sinds januari alle vonnissen bij halszaken goedgekeurd moeten worden door het Chinese Hooggerechtshof. Analisten verwachten daardoor een daling van 20 tot 30 procent van het aantal executies.