Bekende gebouwen op de lijst zijn onder meer het provinciehuis in Arnhem, Hoogovens in IJmuiden, het NS-station in Zutphen, Het Groothandelsgebouw in Rotterdam en de radiotelescoop in Dwingeloo.De Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) noemt het logisch dat in de voordracht veel monumenten uit het door oorlogsgeweld getroffen Rotterdam staan. Verder staan er veel kerken op, „want die werden destijds met voorrang gebouwd om het culturele en sociale leven te herstellen en de geestelijke veerkracht te tonen.” Een van die gebouwen is de Opstandingskerk, beter bekend als ”de Kolenkit” in Amsterdam-West.

Op de lijst staan niet alleen gebouwen, maar ook bijvoorbeeld het beeld ”De Verwoeste stad” in Rotterdam en het Nationaal Monument op de Dam. De Tweede Kamer gaat de lijst met monumenten van de RACM nog wel controleren. Daarvan hangt af of de monumenten straks ook echt „officieel beschermd” zijn.

„De wederopbouwperiode was een tijd van hard werken, inventief ontwerpen en van een sterke centrale sturing. Het was een tijd van ongekende schaarste en tegelijkertijd van optimisme”, aldus de rijksdienst. Ondanks die materiaalschaarste mogen de resultaten er volgens de RACM zijn. „Goede vormgeving die innovatief en veelzijdig was met nieuwe bouwtypen, constructies en materialen. Vijftig jaar later vraagt de nieuwbouw van toen om herwaardering en selectieve bescherming. Want door gebrek aan kennis en waardering dreigen monumenten in de wederopbouwwijken voorgoed te verdwijnen of onherstelbaar te worden verminkt.”

De Bond Heemschut komt met een eigen lijst van waardevolle gebouwen uit de periode van de wederopbouw, aldus een woordvoerder van Nederlands grootste particuliere vereniging voor het behoud van cultureel erfgoed maandagmorgen.

Volgens directeur Karel Loeff is de lijst van RACM met honderd topmonumenten uit 1940-1958 „volstrekt onvoldoende.” Volgens hem zijn er veel gebouwen die in aanmerking komen voor een rijksbeschermde status en is bescherming op rijks- of gemeentelijk niveau de enige manier om met zekerheid sloop van dit erfgoed te voorkomen.

„Nederland verandert in hoog tempo”, aldus Loeff. „Veel waardevols wordt nu al gesloopt. Kijk naar de grootscheepse afbraak van kerkgebouwen en naoorlogse woonwijken.”