Op elke foto staat een ’gemiddeld’ gezin gegroepeerd rond het eten dat gewoonlijk in een week wordt geconsumeerd. De tegenstellingen zijn groot, in westerse landen is eten lifestyle, eten doe je voor de gezelligheid. In derdewereldlanden eet je om te overleven. In alle gevallen blijft de maaltijd een sociaal gebeuren; eten doe je met elkaar, rondom een tafel of een pan.Het echtpaar Peter Menzel en Faith d’Aluisio -fotograaf en schrijfster- reisde de wereld rond en bezocht dertig families om „het meest vanzelfsprekende -eten- opnieuw te ontdekken.” Wie zich voor de geest haalt hoe de Nederlander dertig jaar geleden inkopen deed, beseft dat de eetgewoonten snel veranderden. Een verandering die zich wereldwijd voltrekt. Voor een deel wordt dat veroorzaakt door de globalisering, voor een ander deel door toenemende welvaart. Mensen in de vroegere arme landen kunnen zich iets meer veroorloven, eerst meer vis en vlees, daarna pizza en hamburger. Daarbij hebben toeristen, immigranten en vluchtelingen hun eetgewoonten meegebracht naar hun nieuwe bestemmingen.

Om de ontwikkelingen in kaart te brengen observeerden Menzel en D’Aluisio hun ’gastgezinnen’ bij het boodschappen doen, bij het koken en bij het eten. Tenslotte maakten ze van elk gezin of familie een portret met een weekvoorraad aan levensmiddelen en genotsmiddelen. Het resultaat is een culinaire wereldatlas, als een momentopname in turbulente tijden.

Menzel en D’Aluisio nemen de bezoeker onder meer mee naar landen als Groenland, Bhutan Egypte, Turkije, Frankrijk, Australië en presenteren de meest uiteenlopende ’keukens’. Als er in een land een groot verschil is tussen het plattelandsleven en de stad -zoals in China, de Verenigde staten, Tsjaad en Japan- dan bezoeken ze twee families. Uitgeverij GEO in Hamburg heeft de ervaringen en de foto’s van Menzel en D’Aluisio uitgegeven in een boek, ”So isst der Mensch”. In het Engels kwam het boek uit onder de titel ”Hungry Planet: what the world eats”.

Tegenstellingen
Hoewel er een globalisering plaatsheeft van producten en eetgewoonten, blijven de verschillen ook erg groot. Het ene gezin is meer aangewezen op de lokale producten dan het andere. De ene familie heeft amper genoeg om in leven te blijven, de andere leeft in overvloed. Het ene gezin kan in de supermarkt zijn kar volladen en afrekenen, het andere gezin moet (een deel van) het menu zelf bij elkaar jagen.

De familie Ayme in Ecuador is arm maar gezond. Orlando en Ermelinda kunnen met hun zeven kinderen van 2 tot 15 jaar het hoofd boven water houden. Het achtste kind, Lucia van vijf, woont bij haar grootouders om hen te helpen. Nagenoeg al het eten komt van de markt of van ’eigen’ grond. Eenmaal per week bakt Ermelinda een koek; vlees vis en eieren staan niet op het menu. De kookplaats is een houtvuur in de lemen hut, op 3000 meter hoogte in de bergen. Orlando bezoekt wekelijks de markt. Op een van zijn schoonvader geleend paard laadt hij de gekochte aardappelen, groenten en rijst en keert terug naar huis, een wandeling die enkele uren in beslag neemt. Totaal verbruikt het gezin voor 31,60 dollar aan levens- en genotsmiddelen.

Daar komt de Poolse familie Sobczynski niet mee uit. Dit gezin, met drie kinderen, heeft wekelijks 151,28 dollar nodig. Het Duitse gezin Melander, met twee kinderen, ’verstouwt’ 375,40 dollar. Keurig in het gelid staan de flessen wijn en bier, de pakken frisdrank, vlees, kaas, meel en groenten op tafel uitgestald. Onbewogen kijken de gezinsleden op de foto je aan.

Kennelijk bepaalt de hoeveelheid eten -levens- én genotsmiddelen- niet je geluk. Want de familie Natomo uit Mali, bestaande uit vijftien gezinsleden, heeft weinig te verteren, maar veel te lachen. Wekelijks verwerkt de familie voor 26,40 dollar aan mais rijst en gerst, wat gedroogde vis, koeken, pepers en dergelijke. De enige luxe die zij zich kunnen veroorloven zijn zes pakjes kauwgum (zeg maar de Bazooka van vroeger). Lievelingsgerechten kent het gezin niet, de enige kant-en-klaarproducten zijn bouillonblokjes en het drinken is eenvoudig: water uit de dorpsbron. Maar op de foto staat een gelukkig gezin, breeduit lachend, trots op hun eigen bestaan.

voetnoot (u17(”So isst der Mensch” is tot en met 8 december te zien in Espace Paul Wurth, 1 rue de l’Aciérie, L-1112 Luxemburg. Meer informatie:

www.luxembourg2007.org en tel. 00 352 26882007. Het boek is te koop bij de tentoonstelling en te bestellen via GEO, Hamburg, e-mail: geowebshop.de; € 39,00.