Na de oostwaartse uitbreiding van de EU zal Kaliningrad door de lidstaten Litouwen en Polen worden gescheiden van de rest van Rusland. Het buitengewest telt ongeveer 1 miljoen inwoners en fungeert als thuisbasis van de Oostzeevloot.

Om te vermijden dat er via het transitoverkeer door de twee nieuwe EU-naties ongewenste personen de gemeenschap binnenkomen, wilde Brussel aanvankelijk een visumplicht instellen. Russen zouden dan voor het zich bewegen van het ene naar het andere, weliswaar geografisch afgescheiden deel van hun land, en omgekeerd over een dergelijk document dienen te beschikken.

De autoriteiten van de vroegere communistische grootmacht keren zich fel tegen zo’n verplichting. Zij beschouwen het zelfs als een schending van de mensenrechten. President Poetin dreigde onlangs een geplande topontmoeting in november in Kopenhagen te zullen boycotten.

De Unie doet nu water bij de wijn. Burgers die regelmatig de tocht tussen Rusland en Kaliningrad maken, kunnen tegen weinig kosten een doorreispas voor een bepaald aantal ritten krijgen. Verder is de EU bereid te praten over de aanleg van een spoorlijn voor snelle treinen die onderweg niet stoppen. Mensen die kiezen voor die vorm van vervoer zouden helemaal geen reispapieren nodig hebben.

De Russische gezant voor Kaliningrad, Dmitry Rogozin, heeft voorzichtig positief gereageerd op de door commissievoorzitter Prodi gepresenteerde voorstellen. Hij merkte die aan als „een startpunt” en voegde daaraan toe dat er nog moeilijke verdere besprekingen zullen volgen.