Daarop heft een andere zwarte student uit Zambia een lied aan dat dezer dagen zeer populair is bij sportwedstrijden, namelijk over de Boerengeneraal Koos de la Rey. Even later komt er een blanke student bij, van Nederlandse afkomst, die zijn donkere kompanen begroet met een rituele handdruk, zoals we die in Nederland ook zien onder de jeugd. Zomaar een zwoele avond in Pretoria, maar wel één die mij hoop geeft op een goede toekomst voor Zuid-Afrika.Zuid-Afrika is een land van tegenstellingen. Het heeft een krachtige economie die op het Afrikaanse continent uniek is in haar soort. De economische groei is voorspoedig, bedrijven schieten langs de snelwegen als paddenstoelen uit de grond. De infrastructuur -zoals telecommunicatie, snelwegen en vliegverbindingen- doet niet onder voor enig westers land.

Tegelijkertijd kent Zuid-Afrika ook grote problemen: een diepe kloof -niet meer tussen blank en zwart maar tussen rijk en arm- grote werkloosheid, aids op omvangrijke schaal en een schrikbarende criminaliteit met een overvloed aan moorden en roof. De zwarte meerderheidsregering van het African National Congress (ANC) heeft wel oog voor economische groei, maar draagt soms oogkleppen voor andere zaken. Zo kijkt het ANC de andere kant op als het gaat om buurland Zimbabwe, waar Mugabe zijn bevolking de hongerdood injaagt. Verder stelde de Zuid-Afrikaanse minister van Gezondheid dat aids is op te lossen met rode bieten en citroenen, terwijl deze ziekte een hele generatie opeet en een leger aan wezen veroorzaakt. En het lied over De la Rey -dat verhaalt over de strijd van de Boeren tegen de Britten en dus niet tegen de zwarten- verdenkt het ANC ten onrechte van blanke machtsaspiraties.

Verkeerde prioriteiten

Aan zaken van minder belang wordt wel veel waarde toegekend door het ANC. Als het zo doorgaat kent de wijk Transvaal in het Nederlandse Den Haag straks nog meer Boeren (Afrikaner) straat- en plaatsnamen dan de steden in Zuid-Afrika: op grote schaal zijn ANC-bestuurders bezig om die namen te vervangen door die van ANC-strijders, wat ergernis wekt in conservatieve blanke kringen. Zelfs de Koningin Wilhelmina- en Beatrixlaan in Pretoria staan te boek als te vervangen ”racistische namen”, wat absurd is. Het kan echter ook leiden tot vermakelijkheden. Zo bestaat in Pretoria de ”Nelson Mandela rylaan”, die met een verfkwast door inventieve geesten wordt teruggebracht tot ”dela rylaan”, de naam van de bezongen Boerengeneraal.

Op Erfenisdag, waarbij Zuid-Afrika stilstaat bij zijn geschiedenis, liet het televisienieuws van de door de regering gecontroleerde staatsomroep slechts vieringen zien van het zwarte bevolkingsdeel; aan die van de andere bevolkingsgroepen van de Regenboognatie -kleurlingen, Indiërs en blanken- werd voorbijgegaan. Verder stelt het ANC bij de viering van de mensenrechtendag dat de armoede en criminaliteit van het hedendaagse Zuid-Afrika de schuld zijn van het apartheidsregime. Maar het ANC heeft al sinds 1994 de macht.

Een ander pijnlijk punt is dat leger en politie niet of nauwelijks meer blanken benoemen in de hoogste posities. Daardoor verkiezen velen van hen een andere werkkring en is ook de instroom van blanken in de veiligheidssectoren miniem. Daarmee gaat veel kennis verloren. Dat is schadelijk voor de veiligheid van Zuid-Afrika en de regio; intern voor het politieoptreden tegen de criminaliteit en extern -het leger- voor vredesoperaties op het continent.

Harmonieuze toekomst

Waarom ben ik positief gesteld over de toekomst van Zuid-Afrika? Kleine delen van zowel de blanken als de zwarten kennen nog altijd gevoelens van achterdocht en wrok tegen elkaar. Bij hen is geen plaats voor verzoening en samenwerking. Maar onder christenen is een gevoel van verbroedering zeker merkbaar. Veel blanke christenen en kerken, zoals de Nederduits Gereformeerde Kerk, erkennen dat apartheid verkeerd was en hebben hun verontschuldigingen daarvoor aangeboden. Veel christenen van de andere bevolkingsgroepen hebben daarop de hand van verzoening uitgestoken. Dat biedt perspectief voor de toekomst.

Verder mag men hopen dat het ANC zijn revolutionaire verleden laat varen en naar de toekomst zal gaan kijken. Daarmee zijn de belangen van alle Zuid-Afrikanen gediend. Perspectief is er zeker voor de nieuwe generatie. De studenten die ik ontmoet heb -blank en zwart- zijn wars van het verleden. Gevoelens van haat en strijd jegens andere rassen zijn hen vreemd. Dat blijkt des te meer als een zwarte student een lied over een blanke Boerengeneraal scandeert. Zonder beladen verleden gaan zij met elkaar om zoals het behoort: met respect, vriendelijkheid en kameraadschap.

Zuid-Afrika kent veel problemen. Maar de huidige generatie is goed opgeleid en staat klaar om in harmonie de uitdagingen waar het land voor staat aan te pakken. Die gedachte komt telkens bij mij op als ik ”De la Rey, De la Rey” (voor tekst zie refdag.nl) hoor.

De auteur is als krijgskundig onderzoeker verbonden aan het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael. Reageren aan scribent? goedbekeken@refdag.nl.

”De la Rey, De la Rey”

Op ’n berg in die nag

Lê ons in donker en wag

In die modder en bloed

Lê ek koud

Streepsak en reën kleef teen my

En my huis en my plaas

tot kole verbrand

Sodat hulle ons kan vang

Maar daai vlamme en vuur

Brand nou diep

Diep binne my

REFREIN:

De la Rey De la Rey

Sal jy die Boere kom lei

De la Rey De la Rey

Generaal, Generaal

Soos een man sal ons om jou val

Generaal De la Rey

Hoor die kakies* wat lag

’n Handjie van ons

Teen ’n hele grootmag

En kranse lê hier in ons rug

hulle dink dis verby

Maar die hart van ’n Boer

Lê dieper en wyer

Hulle gaan dit nog sien

Op ’n perd kom hy aan

Die leeu van die Wes-Transvaal

REFREIN

Want my vrou en my kind

Lê in ’n kamp en vergaan

Maar die kakies se murg

Loop oor ’n nasie wat weer op sal staan

Laatste REFREIN

Generaal, Generaal

Sal jy die Boere kom haal

*Kakies: Engelse soldaten