Behalve een half miljoen slechtzienden leven er in Nederland ongeveer 16.000 blinden, en naar schatting 10 procent van de westerlingen heeft te maken met dyslexie. Tussen hen en allerlei informatie zit een dikke mist of een complete muur; Optelec probeert daar met optische en elektronische hulpmiddelen een bres in te slaan.Het Nederlandse bedrijf -„marktleider in een nichemarkt”, zegt accountmanager Bart Zwager van Optelec- heeft kantoren in Duitsland, België, Groot-Brittannië, Canada, de Verenigde Staten en Nederland. In de rest van de wereld werken zelfstandige distributeurs. Wereldwijd zijn rond de 180 werknemers in dienst. Zij borduren voort op wat Frans Tieman in 1975 begon.

In dat jaar kreeg de opticien Tieman uit Oostvoorne een klant in zijn zaak die niet meer geholpen kon worden met een bril, vertelt Zwager in het filiaal van Optelec in Arnhem - het hoofdkantoor zit in Barendrecht. „Tieman bedacht: Als je een camera neemt en er een scherm aan verbindt, creëer je een apparaat dat verder kan vergroten dan een bril. Plus: je krijgt een beter contrast.”

Hobbyelektronicus Tieman ging aan de slag en ontwikkelde de televisieloep. Een camera las de tekst die hem werd voorgelegd en gaf die uitvergroot weer op een beeldscherm. „Daarna ging het heel snel”, zegt Zwager. „Het was een uniek apparaat en er waren veel slechtzienden in Nederland. Tieman produceerde zijn loepen in huis. De kinderkamers en gangen stonden ten slotte vol grote dozen.”

Later verhuisde Tieman naar een groot pand in Rockanje, een voormalig bejaardentehuis, dat hij ombouwde tot productieruimte en gedeeltelijk als woonhuis gebruikte. Nog later vertrok hij naar het industrieterrein.

Het bedrijf ging exporteren en groeide explosief. Tien jaar na de beeldschermloepen ontwikkelde Tieman brailleapparatuur. Hij koppelde het blindenschrift, dat tot dan toe op papier werd gebruikt, aan de computer. Verschillende versies van de zogeheten brailleleesregels zijn te zien in het Arnhemse filiaal. Zonder de ogen te gebruiken kan iemand via een soort toetsenbord programma’s zoals Internet Explorer, Word en Excel vinden. Puntjes komen omhoog en vertalen in braille waar de cursor staat.

Tieman staat niet meer aan het hoofd bij Optelec. Plaats van productie is niet langer een achterkamer, maar Taiwan. De hulpmiddelen worden inmiddels in vijftig landen aan de man gebracht. Maar het belangrijkste product uit de begintijd, de beeldschermloep, is nog steeds het hoofdproduct van Optelec. Vernieuwd, geavanceerd. Met als principe ”one button simplicity”, de eenvoud van één knop.

Behalve de forse beeldschermloep brengt Optelec elektronische handloepen op de markt. Zoals het nieuwe apparaatje dat een tekst acht keer meer vergroot dan een vergrootglas. Het vasthouden van een loep is vaak vermoeiend; bij de lichte, elektronische variant speelt dat veel minder. De handloep kost 595 euro; klanten krijgen hem zeven dagen op proef.

Marktleider Optelec „moet er hard aan werken om zijn positie te behouden.” Ergonomie is een speerpunt. „Eerst hadden we vrij hoge brailleleesregels, waar het toetsenbord bovenop kwam. Nu zijn ze plat, zodat gebruikers zo min mogelijk hoeven te reiken. Design speelt ook een rol. En de grootte van producten. Mensen willen niet op pad met een rugzak vol spullen.”

Een nadeel voor Optelec -„we produceren software en distribueren hardware”- was dat producten soms al verouderd waren zodra ze de fabriek uitkwamen. „We hebben daarop ingespeeld door software in te bouwen in bijvoorbeeld de brailleleesregels. Zo kan informatie via een mobieltje en bluetooth geüpload worden. De slimmigheid komt uit de telefoon.” En de brailleleesregel pikt het op.

Bij de opticien en de optometrist zijn Optelecproducten doorgaans niet te vinden. Voor hen is het economisch gezien interessanter om een bril te verkopen. Optelec zoekt daarom bekendheid door op beurzen zoals ZieZo te staan en door de Ooglijn te sponsoren.

Distributie van de beeldschermloep gaat veelal via zorgverzekeraars. „Maar soms ook hebben we particuliere klanten. Ze komen hier omdat ze geen zin hebben een ingewikkeld traject te volgen, ze zeggen: Ik ben oud, ik weet niet hoe lang ik nog heb. Ik wil gewoon mijn tijdschrift bekijken en mijn kruiswoordpuzzel invullen.”