Dat betekent nog niet dat er werkelijk geen referendum komt. De oppositiefracties in de Tweede Kamer zijn furieus over het besluit van het kabinet. Onder aanvoering van de SP zijn zij bezig met een initiatiefwet om wel degelijk een referendum tot stand te brengen.Of daar een meerderheid voor komt, hangt af van het standpunt van de PvdA-fractie. Die beslist dinsdag over de kwestie. Een groot deel van de PvdA-achterban wil een volksraadpleging. Ook kandidaat-partijvoorzitter Pronk is daar een voorstander van.

Premier Balkenende legde vrijdag in zijn wekelijkse persconferentie uit waarom het kabinet geen referendum houdt. Het verdrag waartegen de EU-lidstaten nu ja of nee moeten zeggen, is een heel ander verdrag dan wat twee jaar geleden voorlag, meent hij. Tegen dat eerste verdrag heeft de Nederlandse bevolking in overgrote meerderheid nee gezegd. „Mensen die toen nee zeiden, zijn in het nieuwe verdrag tegemoetgekomen. Mede dankzij het krachtige onderhandelen van Nederland. Daarom is nu een normale besluitvormingprocedure via het parlement voldoende.”

Het verdrag dat nu ter ratificatie voorligt, is „het verdrag dat wij willen”, aldus de premier. „De nationale parlementen krijgen meer greep op de besluitvorming, de betalingspositie van Nederland is beter, er komt geen federaal Europa, de bevoegdheden zijn beter afgebakend en er zijn helderder criteria voor de toelating van nieuwe lidstaten.”

Volgens hem moet Nederland „trots zijn op wat is bereikt en de resultaten van de onderhandelingen niet in de waagschaal stellen.”

Balkenende ontkent dat het kabinet bang is dat het volk het verdrag opnieuw verwerpt. „Wij volgen de Raad van State. Die vindt een referendum niet nodig, omdat de nieuwe verdragswijziging niet zo ingrijpend is.”

Van geluiden dat het nieuwe verdrag voor 95 procent gelijk is aan het oude -onder meer de Franse oud-president Giscard d’Estaing is die mening toegedaan-, is het kabinet niet onder de indruk. Staatssecretaris Timmermans van Europese Zaken: „Minister Plasterk van Onderwijs heeft mij uitgelegd dat mijn genen voor 99 procent gelijk zijn aan die van Bokito. Toch ben ik heel anders. Blijkbaar kan die ene procent verschil voor het totaal toch enorm veel uitmaken.”

Volgens Balkenende is het besluit om geen referendum te houden in de ministerraad met unanieme stemmen genomen. Ook de bewindslieden van PvdA-huize schaarden zich dus achter het kabinetsbesluit, hoewel Bos en Plasterk voorstander waren van een referendum. Plasterk zei gisteren dat er geen alternatief is voor het nieuwe EU-verdrag, anders dan uit de EU te stappen. Hij is blij dat hij de vorige keer nee stemde en noemt het nieuwe verdrag een grote verbetering.

Het feit dat volgens een onderzoek 61 procent van de bevolking wel een referendum wil, kan het kabinet niet vermurwen. Balkenende: „Je kunt geen beleid bouwen op peilingen. Politici moeten zelf hun verantwoordelijkheid nemen.”

Op de vraag of de premier een aangenomen initiatiefwet op dit punt zou ondertekenen, wilde Balkenende gisteren niet ingaan. De Kamer moet zich eerst maar verdiepen in de argumenten van de Raad van State, vindt hij.

voetnoot (u17(Zie ook pag. 3.