Het einde van Poetins presidentschap komt langzaam in zicht. Aangezien het huidige staatshoofd zich volgens de grondwet niet opnieuw kandidaat mag stellen, moet er bij de presidentsverkiezingen van 9 maart 2008 een opvolger voor hem worden aangewezen. Dat dit niet op democratische wijze zoals in het Westen zal geschieden, hoeft geen betoog.Poetin zelf maakt daarvan overigens geen geheim. Al eerder gaf hij aan te zijner tijd de naam van zijn favoriete kandidaat -lees: opvolger- bekend te zullen maken. Bovendien is hij naar eigen zeggen voornemens, ook na zijn presidentschap zijn politieke invloed te laten gelden. Over de wijze waarop hij dat denkt te doen -bijvoorbeeld als voorzitter van het machtige staatsbedrijf Gazprom- hult de president zich in nevelen. Ook de vraag of hij na de mogelijke benoeming van een ’tussenpaus’ naar het Kremlin terugkeert, laat hij open.

Veel Kremlinwaarnemers gaan ervan uit dat Poetin pas op het allerlaatste moment zijn favoriet zal aanwijzen. Dit om te voorkomen dat hij de rest van zijn ambtsperiode als ’vleugellamme eend’ moet uitzitten. Met een benoeming als premier, zo is de gedachte, zou die favoriet dan in stelling worden gebracht - net zoals dat acht jaar geleden gebeurde onder president Boris Jeltsin met de onbekende KGB-chef Poetin. Als grootste kanshebbers om Poetin op te volgen, golden tot nog toe voormalig minister van Defensie Sergej Ivanov en Gazprombaas Dmitri Medvedev. Beiden waren vicepremier in het kabinet-Fradkov en zullen naar verluidt hun werk in de nieuwe regering voortzetten.

De onverwachte benoeming van Zoebkov -tot vrijdag hoofd van het onderzoeksbureau naar financiële misdrijven- als opvolger van premier Fradkov, heeft de kremlinologen in verlegenheid gebracht. Het voorspelde scenario leek te kloppen, echter veel vroeger dan verwacht. Moet Zoebkov, even onbekend als destijds Poetin, nu worden gezien als diens favoriet? Opvallend is dat Zoebkov na zijn benoeming het presidentschap niet uitsloot. Daarmee is hij de eerste Poetingetrouwe die zich openlijk over een mogelijke kandidatuur uitspreekt. De president zelf volhardt in zijn weigering namen te noemen. Hij laat het erbij dat er „vijf, zes uitstekende kandidaten” zijn.

Feit is dat niemand er enig benul van heeft wie Poetin volgend jaar zal opvolgen. Iemand die dat ruiterlijk toegaf, is voormalig regeringslid Oleg Sysoejev, die tegenwoordig een leidinggevende functie bij de Alfabank bekleedt. Na de benoeming van Zoebkov liet hij de Russische krant Kommersant weten dat Poetin het hele land met zijn voorspellingen uitlacht: „Wat moet je nu nog voorspellen? Ik voel me een volslagen idioot.”

Ook de hoofdredacteur van radiozender Echo Moskou, Aleksej Venediktov, die geldt als een van de best geïnformeerde journalisten van Rusland, weet het niet meer. „Slechts drie of vier mensen in Moskou begrijpen wat er nu gebeurt. Maar die willen niet praten”, aldus de journalist in de Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Niettemin gaat het speculeren in Moskou volop door. Daarbij doen verschillende theorieën de ronde. Een daarvan is dat de loyale en kleurloze technocraat Zoebkov inderdaad als favoriet wordt aangewezen en Poetins opvolger wordt. Mogelijk keert Poetin dan na de reguliere verkiezingen van 2012 in het Kremlin terug - of mogelijk al eerder, als de 66- jarige Zoebkov zich om ’gezondheidsredenen’ moet terugtrekken.

Een ander -minder waarschijnlijk- scenario is dat premier Zoebkov de opdracht krijgt de grondwet zodanig te veranderen dat de premier meer macht krijgt ten koste van de president. Poetin zou volgend jaar dan kunnen aantreden als premier. Voorwaarde in dat geval is wel dat er een president -Zoebkov?- in het Kremlin komt die voor de volle 100 procent loyaal is aan Poetin. Een tweekoppige leiding zou immers al heel snel tot een machtsstrijd kunnen leiden.

Volgens een derde variant wordt de favoriet onder de Kremlinwatchers, Sergej Ivanov, alsnog op het allerlaatste moment door Poetin op het schild geheven en benoemd tot minister-president, een herhaling van het ’Jeltsinscenario’ van acht jaar geleden. Dankzij de inzet van de media -een verlengstuk van het Kremlin- geniet Ivanov nu al de nodige populariteit onder de bevolking. Nadeel voor Ivanov is dat hij niet de onverdeelde steun geniet van de ”siloviki”, een van de machtige facties binnen het Kremlin.

Een vierde mogelijkheid is dat Poetin, die er behagen in schept benoemingen te doen tegen de algemene verwachting in, met een volslagen onbekende op de proppen komt. Noodzakelijk is wel dat zo iemand de steun heeft van alle machtsgroepen in het Kremlin. Namen die rondzingen, zijn onder andere die van de gouverneur van Sint-Petersburg, Valentina Matvijenko, en de baas van de spoorwegen, Vladimir Jakoenin.

Als laatste bestaat natuurlijk nog altijd de mogelijkheid dat Poetin zelf aan de macht blijft, hoewel de president herhaalde malen heeft bezworen de grondwet niet te zullen veranderen om dat mogelijk te maken. Maar zolang er geen nieuwe president is, kan niet worden uitgesloten dat er zich in Rusland een situatie zal voordoen die het voor Poetin noodzakelijk maakt te luisteren naar de wens van zijn volk om verder te regeren.