Trend en traditie zijn niet werkelijk tegengesteld aan elkaar. Integendeel. Trends komen meestal uit traditie voort en veel tradities begonnen ooit als trends. Trends zijn nodig om de geschiedenis voortgang te geven. Traditie is nodig om trends een geschikte bedding en inhoud te geven. Zonder trends geen traditie en zonder traditie geen trends. Trends en traditie bestaan immers nooit in ”Reinkultur” - ze zijn altijd vermengd. Wie goed kijkt, merkt de traditie in de trend op en andersom.Wat heeft de kerk aan deze constatering? Merken we in de kerk niet vaak dat trend en traditie maar al te gemakkelijk tegenover elkaar worden gezet en tegen elkaar worden uitgespeeld? De traditionele christen en de trendy christen nemen het tegen elkaar op. Je bent voor de een of voor de ander.

Bevrijdend
De kerk dient hierin overstijgend te leren denken en doen, net als Jezus. Jezus stond midden in de tradities van zijn tijd en hij gebruikte de traditie dikwijls als opstap om met nieuwe gedachten en ontwerpen te komen, die soms behoorlijk revolutionair waren. („Gij hebt gehoord dat er gezegd is …, en er staat geschreven …, maar Ik zeg u …”) De jonge kerk was vol van traditie én trendy veranderingen: het delen van bezit, het spreken in tongen, het dagelijks met elkaar genieten van maaltijden, het omgaan met zondaars. De trends zaten al diep in het oude verscholen maar ze moesten door Jezus worden benoemd en eruitgehaald. Ja, ze moesten eruit worden bevrijd. Zo konden er door Jezus’ gedurfde uitspraken en gedrag bevrijdende trends ontstaan.

In het spoor van Jezus hoort het bij een kerk om zorgvuldig aan ”trendwatching” te doen. Trends, kerkelijk of niet, helpen om de traditie kritisch te bevragen en te waarderen. En nogmaals: soms zijn trends bevrijdend. Christenen horen de organische verbondenheid van allerlei trends met ons christelijke verleden te begrijpen en te herkennen. In en onder en tussen de trends vind je immers bij uitstek de mens die van de geijkte paden durft af te wijken en misschien voor enige tijd zelfs de waan van de dag wil volgen. De trends zijn hypes, bevliegingen of maatschappelijke en commerciële ”streams”, ze geven de zoekende mens een vluchtige identiteit waarin hij enige tijd naar zijn welbevinden kan wonen.

Hoe kan de kerk overstijgend kerk zijn zonder prooi te worden van trends of traditie? Hoe kan zij de dynamiek tussen die beide tot haar voordeel uitbaten? Hoe kan zij verantwoord ”trendwatchen” en zowel de trend als de traditie recht doen?

Incarnatie
Ik denk dat in dit opzicht de kerk ”incarnational” moet leren denken (ook dit is nu een hype, en terecht). Helaas heeft het de kerk structureel aan het juiste incarnationalisme ontbroken. Incarnational is een verschrikkelijk Engels woord dat niet fatsoenlijk in het Nederlands over te zetten is. Het is afgeleid van het woord ”incarnatie” (vleeswording of menswording). Het woord drukt de menswording van Jezus uit, een van de meest fundamentele leerstukken van de kerk. Met de vleeswording van Jezus wordt uitgedrukt dat de Zoon van God letterlijk en figuurlijk in de huid van ons mensen kroop en in alles werd zoals wij zijn. God werd mens. De Bijbel maakt daarbij wel duidelijk dat Jezus niet zondigde. Daarin ontgaat Hij ons, maar Jezus had wel deel aan het bestaan met zijn tragiek en teleurstellingen en verleidingen. Echter, de Heer bleef in dit alles in hart en ziel zuiver. Hij moest dit menselijke leven leven om onze Verlosser te kunnen zijn. In die zin is de menswording van Jezus een opwaardering van onze menselijkheid. Mens zijn mág in de ogen van God en het mag ook blijven - God komt er ook na de zondeval niet op terug.

Incarnational kerk zijn is navolgen wat we Jezus hebben zien doen. Een kerk die Jezus volgt, wil zo dicht mogelijk op de zonde zitten, om die zonde als het ware in zich op te nemen en voor God te verzoenen. Dit is haar overstijgende (priesterlijke) roeping. Op deze manier kan zij het opgeklopte conflict tussen traditie en trend overstijgen en verzoenen. Zij moet niet met de rug naar trend of traditie staan, ook niet bij platte trends of op sterven na dode tradities, maar het leven van Christus als kerk binnen die oermenselijke context vlees geven.

Transformeren
De kerk hoort net als Jezus boven op de zonde te zitten, doch zonder zelf te zondigen. De trend is een cultuuruiting die gauw als zonde wordt gemarkeerd waarvan christenen zich afzijdig moeten houden. Als de kerk vlees van Christus wordt, gaat zij de cultuur in en tracht zij die assimilerend te transformeren dat wil zeggen: met de nodige veranderingen in dienst van Gods Koninkrijk te stellen.

Het is menselijk is om aan tradities vast te willen houden en de trends in de traditie te begraven en kansloos te maken - menselijk is het ook om trends en hypes te ontwikkelen en in de waan van de dag de verworteling in de traditie te vergeten. Laten we ons extra inspannen om dit menselijke te honoreren en traditie en trend „in onszelf vrede makende” te verenigen. Dat is onze incarnationele roeping.

De auteur is docent theologie. Dit artikel is een bewerking van het openingscollege dat hij zaterdag gaf bij de opening van het cursusjaar van het Seminarium van de Unie van Baptistengemeenten.