Bij het begin van de tweede fase in 1998 konden scholen dit onderwijsconcept beleidsarm of beleidsrijk invoeren. Graag beleidsrijk als het even kon, maar gaandeweg de jaren bleek dat, als dit beleidsarm gedaan werd, er eigenlijk toch niet zo veel aan de hand was. Sommige scholen hervormden hun programma’s en verplichtten in navolging van de ideologie van tweede fase en studiehuis hun docenten tot het streven naar de grootst mogelijke ombuigingen en handreikingen op het gebied van zelfstandigheid. Andere scholen namen daar -ongestraft- afstand van en hielden hun programma recht overeind, misschien met hier en daar een aanpassing, maar dan hield het toch wel op. Zeker op het gebied van toetsing verschilden en verschillen scholen van elkaar en het lijkt erop dat scholen hierin hun autonomie mogen behouden.Plafond
Als ’douceurtje’ van de vakantie dan het bericht van de Onderwijsraad -toch niet de eerste de beste raadgever van de regering op het gebied van onderwijs- om van havo- en vwo-examenkandidaten te verlangen dat zij voor Nederlands, Engels en wiskunde een voldoende moeten halen. Als docent moderne vreemde talen heb ik even met de ogen geknipperd toen ik dit bericht las. Hoe is het mogelijk om voorstellen als deze aan het begin van de vernieuwde tweede fase bij het begin van het nieuwe cursusjaar te lanceren!

Scholen weten dat, onafhankelijk van hoe de tweede fase ingevoerd is, er altijd leerlingen zullen zijn die voor een van de drie vakken een cijfer lager dan 6 zullen halen. Ik spreek in dit geval voor het vak Engels en ben in die ruim 25 jaar diverse leerlingen tegengekomen die het bij dit vak niet hoger konden brengen dan een 5. Ondanks al hun inspanningen en extra begeleiding konden zij op het gebied van bepaalde vaardigheden slechts een (zware) onvoldoende halen, die dan weer op andere momenten gecompenseerd werd met een kleine voldoende, maar dan was het plafond wel bereikt. Trouwens, ikzelf was blij dat ik na twee jaar mulo voor de A-afdeling kon kiezen, simpelweg omdat ik wiskunde niet in de vingers had. Mochten de plannen van de Onderwijsraad toen gevigeerd hebben, dan had ik nooit dat schooltype kunnen afmaken als -overigens uitstekende- springplank naar hogere vormen van onderwijs.

Compensatie
Ik vind dat de Onderwijsraad de plank volkomen misslaat met deze voorstellen om het kennisniveau van het Nederlandse onderwijs op een hoger plan te brengen. Het systeem van compensatie waarover men spreekt, heeft voor de invoering van de tweede fase ook bestaan en verschafte de leerling bij de zes of zeven examenvakken de mogelijkheid om voor één vak niet een 6 te hoeven behalen. Velen die 6 vwo met zo’n ”gehavend” diploma verlieten hebben het goed gedaan en een heel aantal is gepromoveerd, ondanks de 5 die ik hun helaas moest toekennen.

Juist in de tweede fase is die vorm van compensatie er niet geweest. Daar gold en geldt de regel van een juiste verdeelsleutel over de diverse onderdelen van de examenlijst -gemeenschappelijk deel, profieldeel en vrij deel- zonder dat een hoger cijfer ergens compenserend kan werken! Een 8 voor economie compenseerde in het profiel Economie & Maatschappij niet twee vijven voor wiskunde en aardrijkskunde.

Onwijs vind ik deze hersenspinsels, omdat zij ook uitnodigen tot het verkapt verhogen van de schoolexamencijfers, ook al zijn er plannen om de ongelijkheid tussen cijfers van het schoolexamen en het centraal schriftelijk examen te reduceren. Onredelijk vind ik de voorstellen, omdat we heden ten dage niet om onze dyslectische leerlingen heen kunnen. Heb je er dan nog een klein dyscalculieprobleem bij, dan ben je als leerling de sigaar en vecht je op drie fronten een ongelijke strijd.

Het is te hopen dat minister Plasterk zich distantieert van deze wind van adviezen. Ze brengen onrust en stigmatiseren leerlingen in hun handicap en dat maakt deze plannen onwijs en onredelijk.

De auteur is leraar Engels.