In de peilingen gaat oud-generaal Otto Perez Molina van de rechtse Patriottische Partij, tevens voormalig directeur van de militaire inlichtingendienst, met ongeveer 30 procent van de stemmen gelijk op met de zakenman Alvaro Colom van de centrumlinkse Nationale Eenheid van de Hoop, die kan rekenen op hetzelfde percentage.In totaal zijn twaalf kandidaten in de race voor het presidentschap. Als geen van hen meer dan 50 procent van de stemmen behaalt, volgt op 4 november een beslissende tweede ronde tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen.

Nadat de stembureaus waren geopend om 07.00 uur (15.00 uur Nederlandse tijd), konden de Guatemalanen onder wakend oog van 25.000 politieagenten en militairen de gang naar de stembus maken.

De indianenactiviste Rigoberta Menchu, die in 1992 de Nobelprijs voor de vrede kreeg voor haar inspanningen op het gebied van de mensenrechten in de nasleep van de bloedige burgeroorlog, krijgt weinig steun. Ze neemt in de peilingen de zesde plaats in, met een karige 3,1 procent van de stemmen.

Menchu’s kandidatuur wekte aanvankelijk hoop op meer politieke participatie door de Maya-indianen in Guatemala, dat nog altijd diep verdeeld is langs raciale lijnen en waar een grotendeels blanke elite de scepter zwaait over een arme Mayameerderheid. Volgens velen mist Menchu, wier vaders en broer tijdens de oorlog werden gedood, echter politieke ervaring. Ook zou ze als vrouw niet in staat zijn de door mannen gedomineerde Guatemalaanse samenleving te regeren.

„Ze is nog maar net begonnen, en ze zal waarschijnlijk als laatste eindigen”, zegt José Zedillo, een 41-jarige Quiché-Maya die in de straten van Guatemala-stad door zijn vrouw geweven stoffen verkoopt. Zedillo is niet van plan op haar te stemmen, maar hij sluit niet uit dat bij een eventuele volgende presidentsverkiezing wel te doen. „Ik denk dat ze er over een paar jaar klaar voor is”, zegt hij.

Bij de verkiezingen wordt niet alleen een nieuwe president gekozen, maar ook het federale parlement, afgevaardigden voor het Midden-Amerikaanse parlement en lokale bestuurders. De campagne was de bloedigste tot nu toe. De afgelopen vier maanden kwamen 49 politici, activisten en hun familieleden om het leven in het campagnegeweld. Woensdag nog werden twee kandidaten van de partij van Menchu op een landweg ten noorden van Guatemala-stad door onbekende aanvallers met kogels doorzeefd.

Met meer dan 5000 moorden per jaar op 12 miljoen inwoners is Guatemala het meest gewelddadige land van Midden-Amerika. Het land is de belangrijkste corridor voor cocaïne die bestemd is voor de Verenigde Staten. Tel daarbij de wijdverbreide corruptie en de cultuur van geweld en het mag duidelijk zijn dat veel Guatemalanen voorstander zijn van een regering die rust in de tent brengt en orde weet te houden. Vooralsnog laat de handhaving van recht en orde te wensen over. Slechts 1 procent van alle moorden resulteert in een veroordeling.

De geweldscultuur is een erfenis van de burgeroorlog tussen 1960 en 1996, toen grotendeels door toedoen van het leger, de politie en paramilitairen 200.000 doden vielen, veelal Maya-indianen. Volgens sommigen leven de doodseskaders die ten tijde van de burgeroorlog opereerden voort in de Guatemalaanse politiemacht.

Volgens politiek analist Gustavo Porras zijn de moorden tijdens de campagne het werk van drugshandelaren die politici proberen duidelijk te maken dat zij rekening met hen dienen te houden. Andere aanvallen zijn erop gericht de concurrentie uit te schakelen van kandidaten die banden hebben met de drugshandel, zegt Porras.

De 56-jarige Perez Molina heeft de kiezers een grotere politiemacht in het vooruitzicht gesteld. Ook belooft hij het leger in te zetten om de criminaliteit aan te pakken. Daarnaast is hij voorstander van de herinvoering van de doodstraf.

Colom zette zich in voor vluchtelingen die tijdens de burgeroorlog uitweken naar de afgelegen hooglanden van Guatemala en is gewijd tot Mayapriester. Hij wil meer investeren in het uitbannen van de armoede en het hervormen van het rechtssysteem.

Voor veel Guatemalanen, die moe zijn van de de pan uit rijzende criminaliteit, is de keuze niet moeilijk. Antonio Echali, een straatventer die handwerkjes verkoopt, weet al dat hij op Perez Molina gaat stemmen. „Ik heb gezien dat bussen worden overvallen, er is gewoon te veel geweld. Ik denk dat we een harde hand nodig hebben.”