Uit het halfjaarlijks gehouden onderzoek blijkt dat ondernemers over hun eigen bedrijf minder negatief zijn dan over de economie. De somberheid over de economie wordt vooral ingegeven door onzekerheid. Onder meer de boekhoudschandalen, de dalende beurskoersen en een mogelijke inval in Irak zijn daarvan de oorzaak.

Weliswaar is er sprake van een verslechtering van verschillende bedrijfseconomische indicatoren, zoals de omzet- en de winstverwachtingen, toch zijn de bedrijven vitaal en heel actief, aldus De Boer. Het is volgens hem opvallend dat er een redelijk hoge investeringsbereidheid is. Die is er niet als het om uitbreiden gaat, maar wel om de arbeidsproductiviteit te verhogen door nieuwe uitrusting, machines en automatisering.

„Enerzijds verheugt mij dit, want dit wilden wij en het kabinet al langer. De ondernemingen worden er sterker door. Anderzijds zijn we bang dat als de productiviteit stijgt en de economie niet echt verbetert, dat de bedrijven dan eenzelfde omzet gaan draaien met minder mensen. En dat betekent een forse uitstoot van arbeid”, verwoordde de MKB-voorzitter zijn vrees. De Boer rekende voor dat bij een productiviteitsstijging van 1 procent en dezelfde omzet dit al gauw neerkomt op 100.000 extra werklozen.

Ook met de loonkostenmatiging wil het niet vlotten, volgens hem. „Er klinken nu geluiden dat het mooi zou zijn als de lonen evenveel stijgen zouden als de inflatie volgend jaar. Het Centraal Planbureau gaat uit van ruim 2 procent prijsstijging.” De Boer benadrukte evenwel dat vakbonden en ondernemers het over verschillende dingen hebben. Bij de vakbonden gaat het over de toename van de contractlonen, de CAO-lonen. Een ondernemer kijkt echter naar de ontwikkeling van de loonkosten.

Als de contractlonen met 2 procent zouden stijgen, zouden er bijvoorbeeld nog incidentele stijgingen, hogere pensioenpremies, de doorbetaling in het tweede ziektejaar en de kosten van de nieuwe Wet verbetering poortwachter boven op komen. Al met al nemen de loonkosten voor de ondernemer dan met zo’n 5 procent toe, zo rekende hij voor.

„Wij prijzen onszelf uit de markt met die alsmaar groeiende loonkosten.” MKB-Nederland wil dat het kabinet door lastenverlichting iets aan die loonkosten doet. Ook zou de overheid de mkb-ondernemingen moeten stimuleren met onorthodoxe maatregelen. Zo stelde prof. dr. A. Heertje voor het mkb tijdelijk vrij te stellen van vennootschapsbelasting tot een bepaald maximumbedrag.

De Boer noemde de verwachtingen voor het midden- en kleinbedrijf nog niet dramatisch slecht, maar zei wel dat de werkgelegenheidsgroei in het mkb, dat toch altijd de banenmotor van de economie was, helemaal tot stilstand dreigt te komen.

Bijna de helft van de ondervraagde ondernemers (45 procent) denkt dat de economie vooralsnog niet aantrekt. Het vorige kwartaal was dat nog geen 30 procent. Juist in de afgelopen periode gingen de beurskoersen echter omlaag en stelde een aantal economische instituten de verwachtingen naar beneden bij. Ook de verwachtingen over omzet, nieuwe orders en winst zijn iets negatiever dan vorig kwartaal. De exportbereidheid is echter iets toegenomen. Volgens De Boer leven de ondernemers „tussen hoop en vrees.”