„Het financiële systeem staat te schudden op zijn grondvesten”, stelde Rob Koenders van Harmony Vermogensbeheer in reactie op de koersdaling van de AEX donderdag. De beursgraadmeter verloor 3,8 procent en sloot op 487,06. De complete winst die sinds het begin van het jaar was geboekt, is daarmee in rook opgegaan. Vrijdagmorgen krabbelde de index iets op.De beurzen in andere delen van de wereld zijn ook in de greep van de angst, hoewel de Dow-Jonesindex donderdag het verlies wist te beperken. De graadmeter beleefde echter op één dag schommelingen die zich normaal gesproken over een hele maand uitstrekken. De beurzen in het Verre Oosten putten geen moed uit de ontwikkeling in de Verenigde Staten.

De indices van India en China, die eerder standhielden, kunnen zich ook niet meer onttrekken aan de malaise.

Bron van alle onrust is de crisis op de Amerikaanse hypothekenmarkt en de daaropvolgende kredietcrisis. Centrale banken pompten al vele miljarden in de economie om acute geldnood te voorkomen. Ook donderdag injecteerde de Federal Reserve in twee transacties 17 miljard dollar (12,7 miljard euro) extra in de kredietmarkt. De Europese Centrale Bank (ECB) zag donderdag af van ingrijpen.

Het einde van de hypotheekproblemen is echter nog niet in zicht. Countrywide Financial, de grootste hypotheekverstrekker in de Verenigde Staten, heeft donderdag een bestaande kredietfaciliteit van 11,5 miljard dollar volledig opgenomen wegens een gebrek aan krediet. Het aandeel Countrywide daalde in reactie op het nieuws in de elektronische voorhandel met ongeveer 16 procent.

De lening wordt verstrekt door veertig grote banken. Ruim 70 procent van de kredietfaciliteit heeft een termijn van langer dan vier jaar, de rest is voor ten minste een jaar vastgelegd.

Een andere Amerikaanse bank, First Magnus, stopte donderdag acuut met het verstrekken van hypotheken, omdat de leningen niet kunnen worden doorgeplaatst.

Macrocijfers die een indicatie geven van de toestand van de huizenmarkt in de Verenigde Staten maken de situatie er niet beter op. Het Amerikaanse ministerie van Handel maakte donderdag bekend dat het aantal huizen in aanbouw sterk is gedaald. Sinds 1997 is het aantal niet zo laag geweest. Het aantal verstrekte bouwvergunningen is het laagst sinds oktober 1996. Ten opzichte van een jaar eerder nam het aantal huizen in aanbouw in juli met bijna 21 procent af en het aantal afgegeven bouwvergunningen daalde met 22,6 procent.

Verder werd bekend dat het aantal uitkeringsaanvragen in de VS vorige week is gestegen naar het hoogste peil in twee maanden tijd.

Beleggers zijn bezorgd dat de problemen op de kredietmarkt negatief kunnen uitpakken voor de economie. Donderdag was er al een duidelijk signaal dat het die kant op zou kunnen gaan. De olieprijs ging in New York meer dan 3 procent omlaag. De verwachting is dat er bij een zwakkere economie minder vraag zal zijn naar energie. Dat leidt weer tot lagere prijzen.

Politieke kopstukken spreken inmiddels sussende woorden. De Franse president Nicolas Sarkozy zegt er vertrouwen in te hebben dat de problemen op de Amerikaanse kredietmarkt op termijn geen nadelig effect zullen hebben op de economische groei.

Ook diverse andere bewindspersonen gaan ervan uit dat de economie overeind blijft, ondanks de problemen van dit moment. Volgens de Amerikaanse minister van Financiën, Paulson, kan de groei van de economie in zijn land wel worden afgeremd, maar is er nog steeds sprake van een gezonde basis. Ook de Australische premier John Howard gaat ervan uit dat de economie zal blijven groeien. Zeker weten doen ze het echter niet.