Wat kaal, eerlijk gezegd, vindt prof. dr. K. Zwanepol de naam Protestantse Kerk Nederland.

VPKN (Verenigde Protestantse Kerk in Nederland) heb ik altijd een prima naam gevonden. Ik weet niet wat de meerwaarde is als je het ”verenigde” weglaat. Dat de kerken zo lang bezig zijn geweest met het verenigen, had best in de naam tot uitdrukking mogen komen. Maar als een meerderheid vindt dat dit de naam moet worden, vind ik het ook uitstekend”, aldus de hoogleraar lutherana van de Universiteit Utrecht.

In de discussie over de naamgeving van de SoW-kerken is het argument aangevoerd dat de term ”protestants” antithetisch van karakter is, en in feite een afkeurende en corrigerende reactie op een andere traditie uitdrukt. Prof. Zwanepol maakt dit argument niet mee. „Het protestantisme vormt de wortels waaruit we voort zijn gekomen”, zegt hij. „In de zestiende eeuw kon je niet langer kerk blijven, dan wel werden we uit de kerk gesmeten. Ik vind ”protestants” een erenaam. De term is neutraler dan ”hervormd”. De oude regel is gehanteerd dat geen van de drie namen van de SoW-kerken het uitgangspunt is in de nieuwe naam.”

Ds. J. ter Steege, voorzitter van de Confessionele Vereniging, had zeker niet voor de naam PKN gekozen. „Ik vind het een beetje kleurloos. Onder de term ”protestants” kun je van alles scharen, terwijl wij toch hervormd, luthers en gereformeerd zijn. Dat we uit de Hervorming zijn voortgekomen, komt niet aan bod. Ik had liever de naam ”Verenigde Kerk der Hervorming” gehad.”

Dat de term ”protestants” herinnert aan de tijd van de Hervorming, beaamt ook ds. Ter Steege, maar hij wijst op de manier waarop je de term invult. „Protestants betekent dat je protest aantekent, je bent het ergens niet mee eens. De SoW-kerken zijn alledrie uit de Hervorming voortgekomen, dat is in wezen mijn punt. Waarom kan dát niet benadrukt worden, wat is daar op tegen? De Hervorming is een duidelijk afgebakende periode, met duidelijk herkenbare punten in de kerkgeschiedenis. Protestantisme vind ik wat vaag. Maar goed, men zal er wel diep over nagedacht hebben.”

Aan de term ”verenigde” had ds. Ter Steege ook gehecht. „We gaan toch verenigen, waarom mag je dat niet zeggen? Waarom moet alles zo vaag? Beken kleur, en zeg waar je voor staat. Voor mijn gevoel is dit het zoveelste compromis dat we sluiten om iedereen binnen de boot te houden. Ik vind PKN een slappe naam, echt een compromisnaam, zoals meer in de SoW-kerken een compromis is.”

„Een naam zegt mij op zich niet heel veel”, reageert de gereformeerde ds. D. Westerneng uit Vorden, sinds kort voorzitter van het Confessioneel Gereformeerd Beraad (CGB). Hij is evenwel niet gelukkig met de nieuwe naam, „omdat ik eigenlijk vind dat in plaats van ”kerk” de term ”kerken” moet worden gebruikt. Vanuit het CGB leggen we de nadruk op de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeenten, die zich verenigen in een kerkverband. Op zich vind ik het prachtig dat een term als ”kerk” meer eenheid benadrukt, maar het is in de gereformeerde manier van kerkregering altijd zo geweest dat gemeenten de plaatselijke gestalte van het lichaam van Christus zijn. De term ”kerk” heeft connotaties met een hiërarchische vorm van kerkbestuur. Toen de naam VPKN werd bedacht, was de kerkorde nog niet bekende. Inmiddels is het duidelijk dat we voor het overgrote deel een hervormde top-down-kerkstructuur krijgen. Daarom ben ik met de naam PKN niet gelukkig.”

Het woord ”protestants” in de naam vindt ds. Westerneng op zich prima. „Er is ooit afgesproken dat we de namen van de diverse kerken niet zouden gebruiken in de nieuwe naam. Ik heb er niet zo veel moeite mee als de term ”gereformeerd” wordt gebruikt. En ik denk dat hervormd-gereformeerden, vooral in de Gereformeerde Bond, er geen moeite mee zouden hebben als de term ”hervormd” wordt gebruikt. Wel moet ik zeggen dat de inhoud van de kerk -wat geloven wij en hoe gaan we daarmee om- belangrijker is dan de naam. Artikel 1 van de kerkorde, waarin staat dat Christus beleden wordt in de nieuwe kerk, moet je in de praktijk waarmaken.”

Drs. P. J. Vergunst merkt op dat de naamgeving van de SoW-kerken niet zomaar het sluitstuk van een zich voortslepend proces is. „In de naam van een kerk komt haar wezen tot uitdrukking. In die zin ben ik niet gelukkig met het sleutelwoord ”protestant”, een woord dat in de beleving door de eeuwen heen zijn antithetische karakter kwijtgeraakt is en een paraplubegrip geworden is”, aldus de algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk.

In het voorstel ontbreekt elke verwijzing naar de Hervormde Kerk en haar geschiedenis, benadrukt Vergunst. „Velen in de synode pleitten in maart 1998 voor een naam die zou verwijzen naar de Hervorming, waaruit onze kerk voortkomt en waardoor ze zich een gereformeerde kerk mag noemen. Waar de hervormde synode de naam VPKN toen verwierp, omdat ”hervormd” of ”Hervorming” ontbrak, zullen de werkgroep kerkorde en het moderamen er nu op hopen dat deze gedachten niet meer leven. Ik zie het niet anders dan als een opnieuw niet serieus nemen van de mening van bezwaarden, als zou door de tijd de weerstand tegen essentiële onderdelen van het proces uitslijten. Hopelijk verzetten synodeleden zich ook tegen deze voorstellen.”

Als alternatief bepleit Vergunst de naam Hervormde Kerk in Nederland. „Daarvoor pleitte het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond reeds vijf jaar geleden in het boekje ”Voor de goede orde”. En ik wijs erop dat dr. H. de Leede dit voorjaar ”Verenigde Hervormde Kerk in Nederland” bepleitte, een naam die „historische en emotionele continuïteit garandeert bij hen om wie wij uiteindelijk kerk zijn: het volk.” Als deze magere naamgeving het sluitstuk van het SoW-proces moet zijn, is dat even weinig inspirerend als het proces zelf.”