Zondagmorgen. Het is net zo druk als op een doordeweekse dag. Het verkeer is chaotisch, winkeltjes zijn open. Te midden van de drukte is daar een kerk. Een Drie-Zelfkerk. De niet-geregistreerde huisgemeente waar we eerst naartoe zouden gaan, liet ons weten dat het verstandiger was om niet te komen. Om veiligheidsredenen. De Chinese overheid heeft de controle over het kerkelijk leven in China duidelijk aangescherpt. Dat heeft wellicht te maken met de naderende Olympische Spelen en de internationale aandacht.De Drie-Zelfkerk is een staatskerk die volledig onder gezag en leiding van de plaatselijke autoriteiten staat. Een kerkenraad is er niet. Alleen een predikant, als een marionet van de overheid. Hij is in dienst van het Bureau voor Religieuze Zaken. De overheid regelt en bepaalt alles. Kinderen en jongeren onder de achttien jaar mogen geen religieus onderwijs krijgen. Je ziet hen dus ook niet in de kerk. Over de schepping mag niet gepreekt worden. De evolutieleer is de standaardtheorie in China. Ook het laatste Bijbelboek, Openbaring, is in de Drie-Zelfkerk taboe. Niets over Jezus’ wederkomst, over de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. China is het beloofde land, de heilsstaat.

Zeshonderd
Met dit alles in het achterhoofd voegen we ons in de stroom van kerkgangers. Via het portaal komen we in een grote kerkzaal, die tot de laatste plaats bezet is. Er moeten toch wel minstens 600 mensen (volwassenen) zitten. Geen nood, er is een trap naar boven. Waar we een gaanderij verwachten, komen we in een even grote kerkzaal, met nog eens 600 mensen. Maar hier is nog plek.

De gemeente is al aan het zingen. We worden door een soort gastvrouw verwelkomd en zij wijst ons een plaats op de achterste bank. Vriendelijk voorziet ze ons van een grote parallelbijbel in het Chinees en het Engels, met duimgreep zelfs, en van een forse liederenbundel, eveneens in het Chinees en het Engels. Bovendien krijgen we een draadloze koptelefoon. Voor de vertaling.

Vooraan in de grote kerk, voor een verlicht kruis aan de wand, staat een koor in fraaie koorkleding opgesteld. Ervoor zit de predikant in toga. Hij leidt de dienst, leest uit de Bijbel een gedeelte uit 2 Korinthe 5, gaat voor in gebed en kondigt de liederen aan.

Links op het podium staat een piano, rechts een elektronisch orgel. De vrouw achter de piano begeleidt de koorzang, de man achter het orgel de samenzang.

Als we toe zijn aan de preek, gaat een jonge man in een zwart pak achter de katheder staan en houdt een preek over 2 Korinthe 5:14 en 15: „Want de liefde van Christus dringt ons: als die dit oordelen, dat, indien Een voor allen gestorven is, zij dan allen gestorven zijn. En Hij is voor allen gestorven, opdat degenen die leven, niet meer zichzelf zouden leven, maar Dien, Die voor hen gestorven en opgewekt is.”

De vertaling door de koptelefoon gaat met wat horten en stoten. De inhoud van de preek ontgaat ons toch niet helemaal. En die is goed. Zonde en genade, hel en hemel, het komt allemaal aan bod. Met veel verve en geheel uit zijn hoofd preekt de man zo’n drie kwartier vol.

Langzaam maar zeker begint onze visie op de Drie-Zelfkerk in positieve richting om te buigen. Dit is toch mooi, zo midden in Sjanghai, met steun van de communistische overheid. Maar als we dan weer bedenken waarom de huisgemeenten zich niet op deze geregistreerde weg willen begeven, komt de realiteitszin weer boven. Er is natuurlijk nog heel wat mis met het beleid van de Drie-Zelfkerk.

Toenadering
Maar toch, er is wat gaande in kerkelijk China. Kerkelijke leiders en voorgangers veranderen. De meeste voorgangers werkten voorheen puur voor een goedbetaalde baan bij de overheid. Ze bemoeiden zich niet met de gemeente. Maar dat verandert. Jonge mannen komen van het seminarie en worden goede, bewogen pastors. Ze willen meer Bijbelse kernbegrippen in het beleid van de Drie-Zelfkerk doorvoeren. Er worden hier en daar zondagsscholen opgezet om ook kinderen Bijbels onderwijs te geven, zij het onder een andere naam. Je ziet jonge predikanten na een paar jaar naar het buitenland gaan voor een vervolgstudie theologie. Ze worden in Bijbelse zin betrokken bij de gemeente. Er is een duidelijke verandering gaande in de Drie-Zelfkerk. Er is ook meer toenadering tot en van de huisgemeenten.

Ik haast me om te zeggen dat het in het grote China plaatselijk en regionaal heel verschillend is. Er kan nooit generaliserend over ”de Drie-Zelfkerk” of ”de huisgemeente” gesproken worden.

De dienst is voorbij. Een aantal kerkbezoekers blijft achter en gaat naar voren om te bidden. Nieuwelingen? Geraakt door het Woord? Wie zal het zeggen. Voor ons is dat bijzonder, in China niet. De kerken groeien er tegen de verdrukking in. De Heilige Geest is hier aan het werk. Landelijk komen er per week duizenden mensen tot geloof. Ook de radioprogramma’s van Trans World Radio zijn daarbij een middel. Er ontstaan christelijke gemeenten. Het aantal leden van de Drie-Zelfkerk is om en nabij de 20 miljoen en van de huisgemeenten wordt het aantal leden geschat op minstens 70 miljoen. En die schattingen zijn aan de voorzichtige kant.

De auteur is vrijwilliger bij Trans World Radio en bezocht recent China.