Directe aanleiding tot het interne onderzoek is de verbazing die is ontstaan bij de buitenwereld over de taak van de interne accountant bij bedrijven. Tijdens de parlementaire enquête naar bouwfraude bleek dat accountants van grote bouwondernemingen op de hoogte waren van het gebruik van valse facturen. Dat zij daarna toch hun handtekening zetten onder de jaarrekening van die bedrijven, leek de enquêtecommissie niet te begrijpen.

De commotie, die ook bij de televisiekijker is ontstaan, dreigt de geloofwaardigheid van de accountant in het gedrang te brengen, vreest het Nivra. Betrouwbaarheid is immers het hoogste goed en daarmee het belangrijkste product van de accountant. De organisatie wil de naam van de beroepsgroep hooghouden en neemt daarom de richtlijnen bij fraude onder de loep.

De accountant kan bij de gebruikelijke controle in slechts beperkte mate onwettig handelen bekijken. Het opsporen en aan de kaak stellen van fraude is ook niet de taak van de accountant. „Zijn rol is beperkt tot de vaststelling van de waarheidsgetrouwheid van jaarrekeningen”, aldus het Nivra.

Maar de beroepsorganisatie wil ervan overtuigd zijn dat de handvatten die accountants wel hebben, strikt worden gebruikt. „Uit recente verklaringen voor de enquêtecommissie is het beeld ontstaan dat dit niet altijd het geval is.”

Dat baart het Nivra zorgen. „De zwartepiet voor allerlei vormen van onrechtmatig handelen in ondernemingen kan niet de accountant worden toegespeeld. Die is geen politie voor integriteit, transparantie en openheid”, meent Nivra-voorzitter P. Hoogendoorn.

De functie van de accountant is immers niet gericht op de rechtmatigheid van de commerciële bedrijfsvoering. Wel erkent hij dat de vakgroep een bijzondere positie inneemt op grond van de controletaak, wat hoge eisen vraagt. „Zowel in formele als morele zin”, meent Hoogendoorn.

Volgens de huidige regels dient een accountant onregelmatigheden die hij aantreft, te melden aan de directie. Gaat de directie zelf over de schreef, dan moet de accountant de raad van commissarissen inlichten.

Mochten directie of raad van commissarissen de malversaties niet terugdraaien of onvoldoende ingrijpen om herhaling te voorkomen, dan moet de accountant bij dat bedrijf opstappen. In bepaalde gevallen is de accountant ook verplicht de politie op de hoogte te stellen.

Accountants die zich niet houden aan de frauderichtlijnen moeten zich voor de tuchtrechter verantwoorden.