„Het is mooi om geld te besteden aan prachtige wetenschappelijke projecten zoals de Hubbleruimtetelescoop en een deeltjesversneller voor de fundamentele natuurkunde, maar als je gelooft in het belang van een goede verzekering, investeer dan nu veel geld in klimaatonderzoek.” Dat stelt prof. dr. Brian Hoskins, klimatoloog aan de universiteit van Reading, in Zuidwest-Engeland.De 62-jarige onderzoeker zit al meer dan dertig jaar in Reading, het klimaatmekka van Groot-Brittannië, en pleit niet voor ruimere financiering van eigen onderzoek. „Over drie jaar lig ik in het gras van mijn achtertuin.” Voor zijn reputatie hoeft Hoskins ook geen nieuwe onderzoeksprojecten meer te starten; onlangs is hij op Downing Street 10, ten huize van toen nog premier Blair, geridderd.

De hoogleraar zal niet zeggen dat de natte moesson die nu Engeland treft het gevolg is van klimaatsverandering, maar hij is er wel stellig van overtuigd dat de mensheid met uitlaatgassen van verkeer en industrie een bedreiging vormen voor de aardse atmosfeer. „We hebben er een warboel van gemaakt.”

Op de universiteit van Reading twijfelt niemand aan die stelling. Bij Hoskins op de gang, heeft ook Peter Stott een kamer. Stott heeft als onderzoeker en medeauteur juist vrijdag in het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift Nature een artikel gepubliceerd over de invloed van de mens op het klimaat. Het heeft op het noordelijk halfrond ter hoogte van Europa in de twintigste eeuw duidelijk meer geregend dan normaal, als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen, zegt Stott met Amerikaanse en Japanse collega’s in dat artikel.

Het is heel goed mogelijk, stelt Hoskins, dat we in de toekomst meer van deze perioden met hevige regenval gaan beleven. „Het weertype dat de huidige overstromingen heeft veroorzaakt, vormt een grote uitdaging voor de wetenschap. We moeten veel geld investeren in supercomputers die klimaatmodellen aankunnen waarmee we al op een termijn van maanden grote veranderingen in het weer kunnen voorspellen.” De Britse hoogleraar, wiskundige van huis uit, is ervan overtuigd dat dit mogelijk is. „Ik noem dat de next step, die we zeker moeten maken.”

Vorige week had de Engelse weerdienst 72 uur van tevoren een goed zicht op de komende weersituatie, zegt hij. „En 24 uur van tevoren is met grote zekerheid voorspeld wat het zuidwesten van ons land te wachten stond.”

Straalstroom
Hoskins laat op zijn computerscherm in een tijdsbestek van nog geen halve minuut de ontwikkeling van de atmosfeer voorbijtrekken, zoals die zich vorige week in 72 uur boven de Atlantische Oceaan voltrok. „We kijken niet op het niveau van het aardoppervlak, maar op een hoogte van 10 kilometer in de dampkring”, zegt hij.

Daar slingert de zogenaamde straalstroom met snelheden van honderden kilometers per uur richting Engeland. Normaal ligt die stroming in de zomer noordelijker boven de Atlantische Oceaan, ergens tussen Schotland en IJsland. „Nu hij op het zuiden van Engeland aankomt, zie je dat er zich krachtige lagedrukgebieden in ontwikkelen die voor hevige buien zorgen.”

Dezelfde luchtstroom trekt verder het vasteland van Europa op en snijdt daar de Balkanlanden af van elke invloed van de Atlantische Oceaan of de Middellandse Zee. Hoskins: „Hetzelfde weersysteem dat bij ons voor overstromingen zorgt, veroorzaakt dus in Roemenië een temperatuur van 40 graden en grote droogte.”

Is dit soort problemen in de toekomst te voorkomen? De Engelse klimatoloog vreest dat soortgelijke weeromstandigheden zich vaker voor zullen doen, maar heeft wel een advies aan premier Brown. „Zorg voor een veerkrachtiger samenleving.”

Hoskins: „Als het nu drie dagen regent, rennen mensen naar supermarkten en doen daar paniekaankopen. We hebben alleen maar grote supermarkten, en als daar dan een artikel uitverkocht is, zoals water deze week, zie je dat er nog meer paniek ontstaat.” Zorg voor kleinschaliger zelfvoorzienende kernen, is Hoskins advies.

De overheid zou dat devies volgens hem op zo veel mogelijk terreinen moeten toepassen. „Niet alleen voor supermarkten. Waarom zijn alleen grote ziekenhuizen goed? Zodra ze getroffen worden door een bacterie, kan er niet meer geopereerd worden. Al die grote centra zullen uit het oogpunt van kosten wel efficiënter zijn, maar we bouwen er geen veerkrachtige samenleving mee.”